TEBLİĞLER

YETER GELİRLİ TARIMSAL İŞLETME BÜYÜKLÜKLERİNİN TESPİTİNE DAİR TEBLİĞ

(Tebliğ No: 2003/20)

Resmi Gazete Tarihi: 30/06/2003

Resmi Gazete Sayısı: 25154

Tarım ve Köyişleri Bakanlığından:

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar

Amaç

Madde 1-

Bu Tebliğin amacı, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 659 uncu maddesinin son fıkrası gereğince hazırlanan Tarım İşletmelerinin Yeterli Tarımsal Varlığa Sahip Olup Olmadığının Tespitine Dair Yönetmelik çerçevesinde, yeter gelirli tarımsal işletme büyüklükleri ile bölünemez tarımsal parsel büyüklüklerinin tespitine yönelik usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

Madde 2-

Bu Tebliğ, tarımsal işletmelerin değerinde azalmaya sebep olan ve ekonomik bütünlüğünü bozacak nitelikte miras yoluyla paylaşımlarını önlemek için; yeter gelirli tarımsal işletme büyüklüğünün ve bölünebilirlik kriterlerinin, tarım arazisi parsel büyüklüklerinin ve niteliklerinin, yeter gelirli işletme büyüklüğünün tespitinde kullanılacak verim ve fiyatların belirlenmesi ile Bakanlığın Taşra Teşkilatında konuyla ilgili komisyonların kuruluş ve çalışma esaslarını kapsar.

Hukuki dayanak

Madde 3-

Bu Tebliğ 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 659 uncu maddesi uyarınca 26/01/2003 tarihli ve 25005 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tarım İşletmelerinin Yeterli Tarımsal Varlığa Sahip Olup Olmadığının Tespitine Dair Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4-

Bu Tebliğde yer alan terimlerin tanımları aşağıda belirtilmiştir.

Kanun: 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu,

Yönetmelik: 26/01/2003 tarihli ve 25005 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tarım İşletmelerinin Yeterli Tarımsal Varlığa Sahip Olup Olmadığının Tespitine Dair Yönetmeliği,

Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını,

İl ve İlçe Müdürlüğü: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na bağlı mahalli taşra teşkilatlarını,

Komisyon: Sürdürülebilir, ekonomik bütünlüğe ve yeterli tarımsal varlığa sahip işletme büyüklüğünü tespit etmek üzere İl ve İlçe Müdürlüklerince oluşturulacak komisyonu,

Tarımsal İşletme: Üretim faktörlerini kullanarak; bitkisel ve/veya hayvansal ve/veya su ürünleri ürünlerinin üretimi için tarımsal faaliyet yapan ve işletme içerisinde tarımsal ürünlerin üretimden sonra koruma ve/veya işlemesini yaparak; mamul veya yarı mamul hale getirmeye yönelik ekonomik faaliyette bulunan işletmeyi,

Yeter Gelirli Tarımsal İşletme: Bir tarım işletmesinde üretim faktörlerinin rasyonel kullanımına olanak vererek işletmenin gelişmesini temin eden, ailenin ekonomik ve sosyal gelişimini temin edecek geliri sağlayan, tarımsal yapının muhafazası ve tarımın sürekliliğini sağlayan, Türkiye’de Tarım Bölgelerine Göre Yeter Geliri Verecek Asgari İşletme Büyüklükleri (EK-2) ve İhtisaslaşmış Tarım İşletmeleri İçin Yeter Geliri Verecek Asgari Büyüklükler (EK-3) No.lu tablolarda büyüklükleri verilen en küçük işletme büyüklüğünü,

Tarım Arazisi: Toprak, topografya ve diğer ekolojik özellikleri bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üretimi için uygun olan ve halihazır bu amaçla kullanılan veya imar, ıslah ve ihya edilerek bitkisel, hayvansal ve su ürünleri üretimi için uygun hale dönüştürülebilen arazileri,

Mutlak Tarım Arazisi: Bitkisel üretimde; toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin kombinasyonu yöre ortalamasında ürün alınabilmesi için sınırlayıcı olmayan, topoğrafik sınırlamaları yok veya çok az olan; ülkenin tarımsal üretiminde ülkesel, bölgesel veya yerel önemi nedeniyle tarımda kalması gereken, halihazır tarımsal üretimde kullanılan veya bu amaçla kullanıma elverişli olup diğer standartları yörelere göre Bakanlıkça belirlenen arazileri,

Özel Ürün Arazisi: Mutlak Tarım Arazileri dışında toprak ve topoğrafik sınırlamaları nedeniyle yöreye adapte olmuş, her türlü bitkisel üretim yapılamayan ve sadece sulu şartlarda özel bitkisel ürünlerin yetiştiriciliği ile su ürünleri yetiştiriciliğinin ve avcılığının yapılabildiği, ülkenin tarımsal üretiminde ülkesel, bölgesel veya yerel önemi nedeniyle tarımda kalması gereken ve diğer standartları yörelere göre Bakanlıkça belirlenen arazileri,

Dikili Tarım Arazisi: Mutlak ve Özel Ürün Arazileri dışında, üzerinde yöre ekolojisine uygun meyve, asma, fındık, fıstık, gül, çay ve benzeri çok yıllık ağaç, ağaççık ve çalı formundaki bitkilerin tarımı yapılan, ülkenin tarımsal üretiminde ülkesel, bölgesel veya yerel önemi nedeniyle tarımda kalması gereken ve diğer standartları Bakanlıkça belirlenen arazileri,

Marjinal Tarım Arazisi: Mutlak Tarım Arazileri, Özel Ürün Arazileri ve Dikili Tarım Arazileri dışında kalan, toprak ve topoğrafik sınırlamaları nedeniyle üzerinde sadece geleneksel toprak işlemeli tarımın yapıldığı, yerel önemi olan ve kullanım kararlarının yerel ihtiyaçlara göre belirlendiği ve diğer standartları yörelere göre Bakanlıkça belirlenen arazileri,

Sulu Tarım Arazisi: Yöreye adapte olmuş tarımı yapılan her türlü bitkinin büyüme devresinde ihtiyaç duyduğu suyun; doğal veya yapay olarak yeterli miktarda karşılanabildiği arazileri,

Kuru Tarım Arazisi: Nicelik ve nitelik yönünden; su kaynağı, toprak ve topoğrafik özellikleri yeterli olmadığı için sulama imkanı bulunmayan, bitki su ihtiyacı yağışla karşılandığı için sadece bu şartlara uyum sağlayan bitkilerin tarımının yapıldığı arazileri,

Örtü Altı Tarımı: İklim ve diğer dış etkilerin olumsuzluklarını kaldırmak veya azaltmak üzere; cam, naylon ve benzeri malzeme kullanılarak oluşturulan örtüler altında ileri tarım teknikleri kullanılarak yapılan tarım şeklini,

Arazi: Toprak, iklim, topografya, hidroloji ve canlıların değişik oranlarda etkisi altında bulunan biyo-üretken yeryüzü parçasını,

Arazi Parseli: İfraz veya tevhit yapılarak sınırları memleket nirengisine göre belirlenip, vasfı, alanı, sınırları ve benzeri özellikleri kayıt altına alınmış arazileri,

Tarımsal Parsel: İşletmenin sahip olduğu; kadastrosu yapılmış, üzerinde tarımsal üretim yapılan her bir arazi parselini,

Bölünemez Tarımsal Parsel Büyüklüğü: Makineli tarımda toplam işlem zamanları ile alan kayıplarını optimum yapabilen, arazi nitelikleri, üretim deseni ve potansiyeline göre Bakanlık tarafından belirlenen en küçük parsel büyüklüğünü,

Arsa: Yerleşim alanları içinde veya dışında ilgili kuruluşlardan uygun görüş alınarak konut, sanayi, turizm ve benzeri amaçlarla yerleşim için imar planı yapılmış veya bu amaçla kullanılan planı bulunmayan kasaba, belde ve köy yoğun yerleşim alanları içinde kalan arazileri,

Bitki Varlığı ve Bitkisel Üretim: Bölgenin ekolojik şartlarına uygun olarak üretim amacıyla tesis edilen bitki plantasyonu ve bunlardan elde edilen bitkisel üretimi,

Hayvan Varlığı ve Hayvansal Üretim: Bir işletmedeki büyükbaş, küçükbaş, kanatlı ve küçük evcilleri ve bunlardan elde edilen hayvansal üretimi,

Su Ürünleri Varlığı ve Üretimi: Denizler, iç sular ve suni olarak yapılmış havuz, baraj, gölet, dalyan ve çiftlik gibi tesislerden elde edilebilen su ürünleri varlığını, bu yerlerde yapılan bitkisel ve hayvansal su ürünleri yetiştiriciliğini ve bunlardan elde edilen bitkisel ve hayvansal üretimi,

Tarımsal Makine Parkı: Bir işletmede bulunan alet, makine ve ekipmanları,

Bina Varlığı: İşletmede bulunan samanlık, silo, depo, sundurma, ahır, ağıl gibi işletme faaliyetlerinde kullanılan kapalı ve yarı açık yapıları,

Tarımsal Amaçlı Yapılar: Tarımsal üretim ve tarımsal ürünlerin üretildikten sonra ilk işletme ve değerlendirmesini yapmak amacı ile inşa edilen yapıları,

Tarımsal Faaliyetler: Bitkisel üretim, hayvansal üretim (büyük baş, küçükbaş, kanatlı, balıkçılık, arıcılık, ipek böcekçiliği) ve bu üretim sonucu elde edilen malların; işletme içerisinde ilk işleme, koruma ve değerlendirilmesi için yapılan faaliyeti,

Gayri Safi Üretim Değeri: Bir üretim döneminde tarımsal faaliyetlerin tümünden elde edilen toplam geliri,

Değişken Masraflar: Bir üretim döneminde üretim faaliyetlerinin hacmine bağlı olarak değişen masrafları,

Brüt Kar: Gayri Safi Üretim Değerinden, Değişken Masrafların çıkarılması ile elde edilen değeri,

İfade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Komisyon Oluşturulması ve Çalışma Esasları

Komisyon, kuruluşu ve çalışma esasları

Madde 5-

Ekonomik bütünlüğe ve yeterli tarımsal varlığa sahip tarımsal işletme büyüklüğünün tespiti için Bakanlığa bağlı il ve ilçe müdürlüklerince tarımsal faaliyet alanı dikkate alınarak, en az ikisi ziraat mühendisi olmak üzere üç asil ve üç yedek üyeden oluşan bir komisyon kurulur. Komisyon oluşturulması için ilçede yeterli ziraat mühendisi olmadığı takdirde il teşkilatından takviye edilir.

Komisyon, ilçede İlçe Müdürünün teklifi İl Müdürünün onayı ile ilde ilgili İl Müdür Yardımcısının teklifi, İl Müdürünün onayı ile 1 yıllık süre için oluşturulur ve her yıl yeniden belirlenir. Oluşturulan komisyon her yıl en geç Ağustos ayı sonuna kadar Sulh Hukuk Hakimliğine bildirilir.

Komisyon, bu Tebliğ doğrultusunda işletmenin tarımsal varlığını, büyüklüğünü, işletmenin varlığının bölünebilir olup olmadığını, işletme tarım arazilerinin niteliklerine göre parsel büyüklüğünü ve parsellerin bölünebilir olup olmadığını tespit eder. Komisyon yaptığı tespiti rapor haline getirir, İl veya İlçe Müdürlüğüne teslim eder, raporlar İl/İlçe Müdürlükleri tarafından Sulh Hukuk Hakimliğine gönderilir. Komisyon tarafından düzenlenen raporların bir nüshası İl/İlçe Müdürlüklerinde saklanır.

Madde 6-

Komisyon, paylaşıma konu işletmenin varlıklarını mahallinde incelemek ve gerekli kayıtları temin etmek suretiyle eksiksiz olarak tespit ederek, bu tespitte elde edilen sonuç ile Tebliğin 8 inci ve 9 uncu maddelerinde yer alan açıklamalar ile (EK-1), (EK-2), (EK-3), (EK-4) ve (EK-5)’de yer alan kriterler doğrultusunda değerlendirerek, işletmenin ve işletmeye ait tarım arazisi parsellerinin bölünebilir olup olmadığını belirler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Paylaşıma Konu İşletmenin Varlıklarının, İşletmenin Büyüklüğünün ve Tarım Arazilerinin Niteliklerinin Tespiti

İşletmenin varlıklarının tespiti

Madde 7-

Paylaşıma konu işletme ile ilgili olarak, Sulh Hukuk Hakimliğince ibraz edilecek dosyada yer alacak bilgi ve belgelere ilaveten; tarımsal işletmenin ve işletme arazilerinin niteliklerinin tespitinde yararlanılacak tarımsal varlığa ilişkin tapular, vergi kayıtları, çaplı tasarruf vesikaları gibi belgeler temin edilir.

Ayrıca, paylaşıma konu işletmenin tüm varlıklarının özellikleri, Mahkeme ile birlikte veya müstakil olarak mahallinde kontrol edilmek suretiyle tespit edilir.

a) İşletme varlıkları ile ilgili belgelerin incelenmesi

Paylaşıma konu işletme arazilerinin niteliğini, mülkiyetini ve boyutlarını gösteren tapu, çaplı tasarruf vesikası, vergi kayıtları gibi belgeler temin edilmek suretiyle incelenir.

İnceleme ile işletmeye ait tarımsal varlıkların tespiti, üzerlerinde herhangi bir takyidat, hak iddiası olup olmadığı, varsa bu kısıtlılığın işletmenin büyüklüğüne veya bölünebilirliğine engel oluşturup oluşturmayacağı tespit edilir.

b) İşletme varlıklarının mahallinde incelenmesi

İşletmenin sulu tarım arazisi, kuru tarım arazisi ve meyve bahçesi miktarları parsel bazında metre kare olarak alanları ile 9 uncu maddede belirtilen açıklama esas alınarak işletme arazilerinin nitelikleri tespit edilir.

Ahır (kapalı, yarı açık, açık), ağıl (kapalı, yarı açık, açık) ve kümes gibi hayvan barınaklarının her birinin kapasiteleri; krokileri çizilmek, net boyutları yazılmak ve teknik hijyenik açıdan hayvancılığa uygun olup olmadığına ilişkin görüş de belirtilmek suretiyle tespit edilir.

Samanlık, depo, silo, sundurma gibi işletmenin diğer bina varlıkları boyutları ve özellikleri belirtilmek suretiyle tespit edilir.

İşletmede bulunan tarımsal alet, makine ve ekipmanların cinsi, yaşı, modeli gibi ayırıcı özellikleri belirtilmek suretiyle tespit edilir.

Plastik ve/veya cam seraların boyutları belirtilmek suretiyle alanları tespit edilir.

Plastik ve/veya cam sera niteliğinde olmayan basit örtülü tesisler (plastik tüneller) bunların dışında tutulur.

Hayvan varlığı; hayvanların cinsi, ırkı ve mümkünse yaşları alınmak suretiyle tespit edilir.

Kapama meyve bahçesi; (yumuşak ve sert çekirdekli meyveler, bağ, zeytinlik, fındıklık, çay, muz gibi) cinsi, metre kare olarak yüzölçümü ve mümkünse ağaçların yaşları tespit edilir.

Su ürünleri varlığı; her bir ünitenin boyutları ölçülmek suretiyle yüzölçümü, ünitelerin kullanım amaçları, her bir ünitede bulunan su ürünleri varlıklarının cinsi, sayısı tespit edilir.

Su ürünleri işletmesiyle ilgili olarak varsa yardımcı ünitelerde (bina, depo, kayık ve diğer alet makine varlığı) cinsi, kullanım amacı, boyutları, modeli gibi ayırıcı özellikleri belirtilmek suretiyle tespit edilir.

Arıcılık işletmelerinde arılı ve boş kovan sayısı, ek sayısı (ballık) ile ekipman varlığı tespit edilir.

İşletmenin yukarıda sayılanlar dışında varsa tarımla ilgili diğer varlıkları da tespit edilir.

İşletmenin büyüklüğünün belirlenmesi

Madde 8-

Paylaşıma konu işletmenin varlıkları ile ilgili olarak mahallinde ve dosya üzerinde yapılan incelemeler sonucunda yapılan tespitler ile (EK-1), (EK-2), (EK-3), (EK-4) ve (EK-5)’de yer alan tablolardan ve Tebliğin 10 uncu maddesi hükümleri doğrultusunda gerekli hesaplamalar yapılarak işletmenin kuru arazi cinsinden büyüklüğü belirlenir.

Tarım arazileri parsellerinin kullanım potansiyeli ve niteliklerinin belirlenmesi

Madde 9-

Tarım arazilerinin nitelikleri arazide yapılacak pratik çalışmalar ve/veya detaylı analizlerle belirlenir. Tarım arazileri, kullanım potansiyeli ve niteliklerine göre aşağıda sayılan kriterler ile gerekirse (EK-5)’de Tarım Arazileri ve Niteliklerinin Belirlenmesiyle İlgili Açıklamalar dikkate alınarak; Mutlak Tarım Arazileri, Özel Ürün Arazileri, Dikili Tarım Arazileri, Marjinal Tarım Arazileri olmak üzere dört kategoriye ayrılarak değerlendirilir.

a) Mutlak tarım arazileri:

Bu arazilerin öncelikle arazide yapılan etütlerle tesirli toprak derinliği, arazinin genel eğimi ve üzerinde yetiştirilen bitkiler değerlendirilerek mutlak tarım arazisi olup olmadığına karar verilir.

Tesirli toprak derinliği en az 50 cm olan, yıllık ortalama 640 mm den daha az yağışı olan yerlerde en fazla %3 eğim, yıllık ortalama 640 mm den fazla yağışı olan yerlerde en fazla %8 eğimli olan ve yöreye adapte olmuş tarımı yapılan her tür bitkinin münavebeye girebildiği ve uzun yıllar klasik tarım metotları ile yöre ortalamasında ürün alınabilen araziler Mutlak Tarım Arazisi olarak belirlenir.

Ayrıca, bu şartları taşımayıp Mutlak Tarım Arazileri içerisinde tarımsal bütünlüğü olan lokal araziler de tarımsal bütünlüğün bozulmaması için Mutlak Tarım Arazisi olarak kabul edilir.

Özellikleri itibariyle Mutlak Tarım Arazisi olsa bile tarımsal bütünlüğü olmadığı için ekonomik olarak tarımsal üretim yapılamayan ve/veya tarım dışı kullanılan araziler içerisinde kalmış 1 hektardan küçük alanlar Mutlak Tarım Arazisi olarak kabul edilmez.

Arazide yapılan etütlerle yukarıda belirtilen arazi özellikleri tespit edildiğinde arazinin tarımsal nitelikleri hakkında yeterince kanaat oluşturulamıyor ve Mutlak Tarım Arazisi olup olmadığına karar verilemiyorsa; (EK-5)’de detayları açıklanan daha ileri bitkisel, hidrolojik, jeolojik, iklim ve topraklarla ilgili etüt ve analizleri istenir.

b) Özel ürün arazileri:

Bu araziler tarımsal üretim için Mutlak Tarım Arazilerinden daha fazla toprak ve topoğrafik sınırlamalara sahiptir. Yöreye adapte olmuş her tür bitkiye münavebede yer verilemez. Sadece arazide bulunan sınırlamalara uyum sağlayan ve/veya münavebeye alındığında arazi bozulmasına neden olmayan bitkilerin tarımı yapılabilir. Özel Ürün Arazilerinde sulu tarım yapılmadığı zaman ekonomik üretim yapılması çoğunlukla mümkün değildir.

Bu arazilerde drenaj yetersizliği, tuzluluk-alkalilik, fazla eğim, toprak erozyonu gibi çeşitli toprak ve topoğrafik sorunlara rastlanabilir. Bu sorunlar toprak ıslahı, şeritsel ekim, sulu seki gibi yoğun amenajman çalışmalarıyla giderilebileceği gibi bu şartlara dayanıklı bitkilerin tarımı da yapılabilir.

Su ürünleri yetiştiriciliği yapılan göl, gölet, havuz, dere ve akarsularda Özel Ürün Arazileri olarak kabul edilir.

c) Dikili tarım arazileri:

Yörenin ekolojisine uyum sağlamış çok yıllık ağaç, ağaççık ve çalı formunda dikilerek tarım yapılan bitkilerin yer aldığı araziler Dikili Tarım Arazisi olarak belirlenecektir. Dikili Tarım Arazilerinin özel ekolojik şartları nedeniyle özel amenajman istekleri olup koruma ve kullanma prensiplerine uyulması gereken alanlardır. Bu arazilerde kesilme veya sökülme ile bitki örtüsü yok edilmiş olsa bile çevre arazilerden yararlanılarak sürekli Dikili Tarım Arazisi olup olamayacağına karar verilir.

d) Marjinal tarım arazileri:

Bu arazilerin kullanım önceliklerini daha çok yerel ihtiyaçlar belirlediği için kullanım kararlarını yerel otoriteler verebilir. Ülkenin gıda, yem, lif ve tomruk üretiminde diğer arazilere göre daha az önemli olup daha çok yerel ihtiyaçların karşılanması amacıyla ve ekolojik zorunluluktan dolayı tarımsal faaliyetlere tahsis edilirler.

Arazi sınırlamaları fazla olduğu için yönetimi zor ve kontrolsüz kullanımlarda arazi bozulmaları oldukça hızlıdır. Bu araziler, (EK-5)’de verilen arazi özellikleri göz önünde tutularak yapılacak arazi etütleriyle yerinde tespit edilir.

Öncelikle etüdü yapan, arazi incelemeleri sonucu yukarıda sayılan verileri alarak arazi hakkında değerlendirme yapacaktır. Eğer etüdü yapan teknik eleman arazide yaptığı bu tespitlerle yeterli kanaat oluşturamıyor ve arazinin sınıfını belirleyemiyor ise iklim, toprak, hidroloji, jeoloji veya diğer arazi unsurları ile ilgili (EK-5)’de verilen arazi özelliklerinin tespitine dair detaylı analizleri ve bilgileri ilgili kişi veya kurumlardan isteyebilir.

Örtü Altı Tarımı veya Dikili Tarım Arazisi olarak ifraz edilen yerler sürekli bu amaçla kullanılmak zorundadır. Diğer tarımsal kullanımlara dönüştürülmesi halinde arazi tevhidi yapılarak Yönetmeliğe uygun parsel büyüklükleri oluşturulması zorunludur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Verilerin Değerlendirilmesi, İşletmenin ve Parsellerin Bölünebilirliğinin Tespiti

İşletme büyüklüğünün ve bölünebilirliğinin tespiti

Madde 10-

Paylaşıma konu işletmenin hangi tarım bölgesinde yer aldığı (EK-1)’deki Tarım Bölgelerine Göre İllerin Listesi isimli tablodan tespit edilir. (EK-2) ve (EK-3)’deki Tarım Bölgeleri İtibariyle Yeter Gelirli İşletme Büyüklüklerinin yer aldığı tabloda bulunan işletmenin tipine göre arazi varlığı ile paylaşıma konu işletmenin büyüklüğü kıyaslanarak yeter gelirli işletme olup olmadığı tespit edilir. Yapılan inceleme sonucunda işletmenin ihtisas işletmesi olduğu tespit edilirse; (EK-3)’deki tabloda verilen değerler göz önünde bulundurulur.

Tabloda belirtilen büyüklüğün en az iki katı büyüklüğe haiz işletmeler için birden fazla kişiye özgüleme yapılabilir kararı verilir.

Ancak, bölündüğünde işletme bütünlüğü bozulabilen ve işletme değerinde azalmaya neden olan mantarcılık, hayvancılık, örtü altı tarımı ve su ürünleri ile ilgili üretim yapan işletmeler bölünemezler. Bu durumdaki işletmeler sadece bir kişiye özgülenebilir. Bu türdeki ihtisas işletmeleri birden fazla üniteden oluşuyor ise (birden fazla ahır, ağıl, kümes, havuz, mantar üretim tesisi gibi) ve her ünite de belirlenen yeter geliri sağlıyorsa veya yeter geliri temin edecek büyüklüğe ve niteliğe sahip ise bu durumda işletme üniteler halinde birden fazla mirasçıya özgülenebilir. İşletmenin bölünebilirliğine her bir ünite için yeter gelir hesabı yapılarak karar verilir.

İşletme geliri hesabı; bölgesel düzeyde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan bitkisel ürünlerin sulu ve kuru arazi şartlarında geriye doğru en az üç yıllık verim ortalamaları, ürün ve girdi fiyatları (tarım kredi ve tarım satış kooperatifleri, ticaret borsaları, toptancı hal fiyatları ile Kamu İktisadi Teşebbüsleri tarafından alımı yapılan ürün fiyatları ve serbest piyasada oluşan fiyatlar) esas alınarak faaliyetlerin brüt karları bulunmak ve bu brüt karların toplamı alınmak suretiyle yapılır.

Hesaplanan bu gelir, Yönetmelik hükümlerine göre Bakanlık tarafından her yıl Temmuz ayında yayımlanan yeter gelir değeri ile kıyaslanmak suretiyle işletmenin bölünebilir olup olmadığı tespit edilir. İşletmenin birden fazla üniteye ayrılması yeter gelirlilik ve ünitelerin üretim yapma yeteneklerini korumaları bakımından mümkün olması durumunda, her bir üniteden elde edilecek gelirin de yeter nitelikte olup olmadığı kontrol edilir. Her bir ünite yeter geliri temin edecek büyüklüğe ve niteliğe sahip ise bu durumda işletme üniteler halinde birden fazla mirasçıya özgülenebilir.

Tarımsal üretim işletmeleri için öncelikle değerlendirmeye tabi tutulacak işletmenin hangi tarım bölgesine girdiği belirlendikten sonra, mahalli incelemede ve resmi kayıtlarla tespit edilen işletmenin sulu, kuru arazi varlığı (EK-2) No.lu tabloda yer alan değerler karşılaştırılarak yeter gelirli işletme büyüklüğü belirlenir. İşletmenin arazi varlığı sadece sulu ise ilgili satırdaki baz sulu arazi miktarıyla işletmenin arazi varlığı karşılaştırılarak, işletmenin arazi varlığı sadece kuru ise ilgili satırdaki baz kuru arazi miktarıyla işletmenin arazi varlığı karşılaştırılarak, işletmenin hem sulu hem de kuru arazisi var ise ilgili satırdaki sulu arazinin kuru araziye dönüştürme katsayısı kullanılarak işletmenin arazi varlığı kuru arazi cinsinden tespit edilerek ve ilgili satırdaki baz kuru arazi miktarıyla karşılaştırılarak yeter gelirli işletme büyüklüğü belirlenir.

İşletmede hem bitkisel üretim hem de hayvansal üretim birlikte yapılıyorsa ve hayvansal üretimin miktarı ihmal edilebilir seviyenin üstünde ise (EK-4) No.lu tabloda yer alan hayvansal üretimi bitkisel üretime dönüştürme katsayıları kullanılarak hayvansal üretimden elde edilebilecek gelir, dekar cinsinden kuru araziye dönüştürülerek işletmenin arazi miktarına eklenmek suretiyle toplam arazi miktarı bulunacaktır. Bulunan bu arazi miktarı (EK-2) No.lu tablonun ilgili satırındaki baz kuru arazi miktarı ile karşılaştırılarak yeter gelirli işletme büyüklüğü belirlenir.

Tarım Bölgeleri itibariyle yeter gelirli işletme büyüklüğünü gösteren (EK-2) No.lu tabloda verilen arazi varlığına esas gelirin tespitinde işletmede yer alan ve ürünleri aile tüketiminde kullanılan hayvan varlığı dikkate alındığından paylaşıma konu işletmelerde 1 baş yerli inek, 5 başa kadar koyun-keçi, 50’den az kanatlı gibi hayvan varlığı bulunduğunda bunlarla ilgili bir hesaplama yapılmayacak, sadece arazi varlığı esas alınacaktır.

Aynı şekilde ihtisaslaşmış bir hayvancılık işletmesinde ticari olarak yararlanılamayacak ve aile tüketiminde kullanılan bahçe, bostan gibi bitkisel üretime esas arazide değerlendirme kapsamı dışında tutulacaktır.

Yeni tesis edilmiş ve meyveye yatmamış bahçeler arazinin niteliğine göre kuru veya sulu arazi olarak kabul edilecektir.

İnceleme sonucunda işletmenin Entegre nitelikte olduğunun tespit edilmesi halinde Medeni Kanun’un 667 nci maddesi gereğince işlem yapılacağından bu Tebliğ kapsamında değerlendirme yapılmayacaktır.

Arsa niteliğini kazanmış araziler, Yönetmeliğin 8 inci maddesi gereği tarımsal işletme büyüklüğü ve yeter gelir hesabında dikkate alınmayacaktır.

İşletme parsellerinin bölünebilirliğinin tespiti

Madde 11-

İşletmenin birden fazla kişiye özgülenebilir olması halinde, paylaşımda tarım arazisi parsellerinin niteliklerine göre bölünebilir olup olmadığı kontrol edilerek, parsellerin paylaşımı ile ilgili değerlendirme yapılacaktır.

Mutlak Tarım Arazilerinde ve Özel Ürün Arazilerinde on dekar, Dikili Tarım Arazilerinde beş dekar, Örtü Altı Tarımı yapılan arazilerde üç dekar, Marjinal Tarım Arazilerinde yirmi dekardır.Bu rakamların iki katından küçük parseller bölünmez. Büyük parseller bölündüğünde bu rakamlardan küçük parseller oluşturulamaz. Oluşturulan parselin en az bir kenarı kamuya ait bir yola gelecek ve arazi eğimi %3’ten fazla olan yerlerde parselin uzun kenarı eğime dik olacak şekilde bölünür.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Tespitin Raporlandırılması ve Mahkemeye Bildirilmesi

Tespitin raporlandırılması

Madde 12-

Paylaşıma konu tarım işletmesi hakkında yapılan inceleme neticesinde tespit edilen hususlar, Mahkemece istenen diğer bilgiler, işletme varlığı ile ilgili belgeler, varsa gelir analizi ile ilgili hesaplama dokümanları eklenerek, işletmenin büyüklüğü, işletmenin birden fazla mirasçıya özgülenip özgülenemeyeceği ve parsellerin özgülenmesinde ifraz ile ilgisi göz önünde bulundurulacak hususlara ilişkin kanaat belirtilerek, raporlandırılır ve komisyon üyelerinin her biri tarafından ayrı ayrı imzalanır.

Tespitin bildirilmesi

Madde 13-

Komisyonca bu Tebliğ hükümleri doğrultusunda mahkemenin istediği suretten bir fazla suret düzenlenerek imzalanan raporun bir sureti sıra numarası verilerek İl/İlçe Müdürlüğünde saklanır. Diğer suretleri İl/İlçe Müdürlüğü tarafından Sulh Hukuk Hakimliğine gönderilir.

ALTINCI BÖLÜM

Tespite İtiraz ve Denetim

İtiraz

Madde 14-

Paylaşıma konu tarım işletmesiyle ilgili olarak komisyonca düzenlenen rapora mirasçılar tarafından yapılacak itirazlar ilgili Sulh Hukuk Hakimliğine bildirilir.

İtirazla ilgili olarak Sulh Hukuk Hakimliği tarafından yeniden incelenme talep edilmesi halinde, paylaşıma konu tarım işletmesinin yeniden incelenmesi Bakanlık tarafından yapılır. Bu inceleme, Bakanlıkça bu konu için Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünde görevlendirilen Daire Başkanlığı tarafından gerçekleştirilir. İtiraz, konuyla ilgili olarak İl/İlçe Müdürlüğünde bulunan dosya üzerinden, gerektiğinde mahallinde inceleme yapılmak suretiyle kesin olarak karara bağlanır.

Denetim

Madde 15-

Komisyonun tespit çalışmalarına yönelik iş ve işlemleri Bakanlıkça denetlenir.

YEDİNCİ BÖLÜM

Diğer Hususlar

Masrafların karşılanması ve ödemeler

Madde 16-

Bu konuda yapılacak çalışmalara binaen ortaya çıkacak masrafların karşılanması hususu Bakanlığımız tarafından bilahare gönderilecek talimatla belirlenecektir.

Geçici Madde-

2003 yılı Ağustos ayına kadar yeter gelir tutarı 5,064,352,600.- TL. (beş milyar altmış dört milyon üç yüz elli iki bin altı yüz Türk Lirası) olarak uygulanacaktır.

Yürürlük

Madde 17-

Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 18-

Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.