KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ KAPSAMINDA TARIMA DAYALI YATIRIMLARIN DESTEKLENMESİ 2025 BAŞVURU DÖNEMİ UYGULAMA ESASLARI (SON BAŞVURU TARİHİ UZATILDI)

KIRSAL KALKINMA DESTEKLERİ KAPSAMINDA TARIMA DAYALI YATIRIMLARIN DESTEKLENMESİ 2025 BAŞVURU DÖNEMİ UYGULAMA ESASLARI

Başvurular 24/2/2025 tarihinde başlayıp 21/4/2025 tarihi saat 23:59’da sona erecektir.

 Bu Tebliğde belirtilen tarıma dayalı ekonomik yatırım konularında hibeye esas proje tutarı; yeni tesis niteliğindeki başvurularda 20.000.000 Türk Lirası, kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğindeki başvurularda 18.000.000 Türk Lirası, kapasite artırımı, teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurularda 16.000.000 Türk Lirası üst limitini geçemez. Hibeye esas proje tutarı alt limiti 8.000.001 Türk Lirasıdır. Bu limitin altındaki başvurular kabul edilmez.

 Bu Tebliğde belirtilen kırsal ekonomik altyapı yatırım konularında hibeye esas proje tutarı 8.000.000 Türk Lirası üst limitini geçemez. Hibeye esas proje tutarı alt limiti 100.000 Türk Lirasıdır. Bu limitin altındaki başvurular kabul edilmez.

Başvuruların kabul edilmesi halinde; hibeye esas proje tutarının %50’sine hibe yoluyla destek verilir. Yatırımcılar hibeye esas proje tutarının %50’si oranındaki katkı payını, ayni katkıyı ve toplam tutara ait Katma Değer Vergisi (KDV)’nin tamamını kendi öz kaynaklarından temin etmekle yükümlüdürler.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

1. YATIRIM KONULARI VE YATIRIM KONULARI HAKKINDA HUSUSLAR
   1. GENEL HUSUSLAR
2. Yatırım konularına ilişkin hibe desteği kapsamında değerlendirilecek kapasiteler uygulama rehberinde verilen tabloda belirtilmiştir.
3. Proje uygulaması ile ilgili ulusal mevzuat gereği alınması gerekli izin, ruhsat, denetim işleri ve uygulamalarda yapılması zorunlu olan tüm işlemlerin yerine getirilmesinden yatırımcılar sorumludur. İlgili mevzuat gereği alınması gereken izin ve ruhsatlar hibe sözleşmesi ekinde; yapı kullanma izin belgesi, sistem kullanım anlaşması, ÇED raporu, çevre izin lisansı veya çevre izin belgesi, süt sağım ünitesi için deney raporu, elektrik enerjisi üretilecekse elektrik sistem kullanım anlaşması ve işletmenin faaliyete geçmesinden sonra alınabilecek izin ve ruhsatlar nihai rapor ekinde; diğer bütün izin ve ruhsatlar hibe sözleşmesi ekinde sunulmak zorundadır. Ancak, yatırımcının, ilgili mevzuat gereği alınması gereken izin ve ruhsatları ilgili kurumdan kaynaklanan sebeplerle hibe sözleşmesi aşamasında sunamaması ve bu durumu belgelendirmesi halinde, yatırımcıya, il müdürlüğünün uygun görüşü ile söz konusu belgeleri temin ederek hibe sözleşmesi imzalaması için 20 (yirmi) iş günü ek süre verilir. Mücbir sebepler hariç olmak üzere verilen ek süre içinde yatırımcının ilgili mevzuat gereği alınması gerekli yasal izin ve ruhsatları alamaması halinde hibe sözleşmesi imzalanmaz.
4. Hibe sözleşmesi öncesi, yatırımcının satın alma işleri ile ilgili yüklenici/tedarikçilerden kaynaklanan sorunlar nedeniyle satın alma işlemlerinin gerçekleştirilmesi için ek süre talep etmesi halinde, il müdürlüklerince yapılacak inceleme sonucu durumu uygun mütalaa edilenler için projelerin bu Tebliğde belirtilen son tamamlanma tarihlerini geçmemeleri şartı ile hibe sözleşmesi imzalaması süresine ek olarak 20 (yirmi) iş günü süre verilir. Mücbir sebepler hariç olmak üzere verilen ek süre içinde satın alma esaslarına uygun işlem gerçekleştirilemez ise hibe sözleşmesi imzalanmaz.

ç) Yatırımcının, alınması gerekli izin ve ruhsatlar ile satın alma işlerinin her ikisi için de ek süre talep etmesi halinde verilecek ek süre 30 (otuz) iş gününü geçemez.

4. Yatırım konuları özelinde belirtilen kapasiteler dışında projelendirilen başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
5. Canlı materyal alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
6. Kendi yürür makineler için tarımsal amaçlı örgütler tarafından yapılacak başvurularda;
7. Projenin bir parçası olması,
8. Projedeki zorunluluğunun belirtilmesi,
9. Tarımsal amaçlı örgütün faaliyet alanında kullanılması,
10. Tarımsal amaçlı örgüt üye sayısının en az 500 olması (Kooperatiflerde ise en az 200 ortağı bulunması),
11. Üretim kapasitesinin gerektirmesi ve kapasitesi ile uyumlu olması halinde frigorifik araç ile üretim konusuyla alakalı taşımada kullanılmak üzere pikap ve taşıma römorku alımı uygulama rehberinde belirtilen referans fiyatlar gözetilerek hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Bu başvurularda;
12. Sunulan projenin yalnızca kendi yürür makine alımını içermesi halinde proje, hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
13. İl proje değerlendirme komisyonu tarafından; sunulan proje kapsamında alınacak aracın kooperatif faaliyetlerine uygun olmadığı, kapasitesinin veya teknik özelliklerinin gereklilikten fazla olduğu kanaatine varılırsa proje reddedilir. Bu nedenle başvuru sahibinin faaliyet alanı, kapasite ve gereksinim gibi özelliklerini gözeterek proje sunması esastır.
14. İl proje yürütme birimi; il proje değerlendirme komisyonunun projeyi kabulünden sonra araçla ilgili teknik özellikleri ve gereksinimleri kontrol etmekle yükümlüdür. Uyumsuzluk tespit edilmesi durumunda projede revizyona gidilerek işlemlere devam edilir.
15. İl referans fiyat komisyonu; proje kapsamında alınacak araç için yatırımcının talep ettiği hibeye esas tutarın uygunluğunun kontrol edilmesinden (aracın teknik özellikleri göz önünde bulundurularak) sorumludur. Yatırımcının talep ettiği tutarın söz konusu araç için fazla olduğunun tespit edilmesi durumunda projede revizyona gidilerek yeni bir hibeye esas tutar belirlenir ve bu tutar üzerinden hibe sözleşmesi imzalanır.
16. Alınacak aracın fiyatının, teknik özellikleri nedeniyle uygulama rehberinde belirtilen referans fiyatın üzerinde olması durumunda referans fiyatı aşan miktar yatırımcı tarafından ayni katkı olarak karşılanır.
17. Yatırımcı, kendi yürür makineye dair ulusal mevzuat gereği alınması gereken yasal izin ve ruhsatların tamamlanması sonrasında ödeme talebinde bulunabilir. Ödeme talebinin uygunluğunun kontrolü ve kabulünden il proje yürütme birimi sorumludur. Bu kapsamda il proje yürütme birimi gerek duyması halinde yatırımcıdan bilgi ve belge talep edebilir. Yatırımcı, bu bilgi ve belgeleri il müdürlüğüne sunmakla yükümlüdür.
    1. YATIRIM KONULARINA İLİŞKİN ÖZEL HUSUSLAR
18. Tarımsal üretim planlaması kapsamında yer alan illerde, tarımsal üretim planlamasında belirtilen ürünlerde sunulan projeler artı puan verilerek öncelikli olarak değerlendirilir.
19. Tarımsal üretim planlaması kapsamında su kısıtı olmayan, mera vasfı ve kaba yem üretim potansiyeli yüksek olan ve süt havzası oluşturmak amacıyla Planlama Bölgesi illeri olarak belirlenen Amasya, Bingöl, Bitlis, Çorum, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Muş, Tokat ve Tunceli illerinde tarımsal üretim planlamasında belirtilen konularda sunulan projeler artı puan verilerek öncelikli olarak değerlendirilir.
20. Tarımsal üretim planlaması kapsamında su kısıtı olmayan, mera vasfı ve kaba yem üretim potansiyeli yüksek olan ve besi havzası oluşturmak amacıyla Planlama Bölgesi illeri olarak belirlenen Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, Kars, Malatya, Muş, Sivas, Şırnak, Tunceli ve Van illerinde tarımsal üretim planlamasında belirtilen konularda sunulan projeler artı puan verilerek öncelikli olarak değerlendirilir.

ç) Tarımsal üretim planlaması kapsamında kanatlı eti üretimi amaçlı yetiştiricilikte planlı üretim bölgesi olarak belirlenen Adana, Adıyaman, Amasya, Bingöl, Çorum, Elazığ, Gaziantep, Giresun, Hatay, Kilis, Kahramanmaraş, Malatya, Ordu, Osmaniye, Samsun, Sinop ve Tokat illerinde tarımsal üretim planlamasında belirtilen konularda sunulan projeler artı puan verilerek öncelikli olarak değerlendirilir.

4. Kapalı ortamda bitkisel üretim, bitkisel ürünlere yönelik yatırımlar, büyükbaş hayvan yetiştiriciliği ve hayvansal ürünlere yönelik yatırımlarda, değerlendirme sonucunda uygun kabul edilen başvurularda, aldığı puana bakılmaksızın öncelikle yatırım yeri tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgesinde bulunan projelere hibe desteği verilir. İlin bütçesi dahilinde uygun kabul edilen diğer projeler puan sıralaması göz önünde bulundurularak hibe desteğinden faydalandırılır. Tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgelerinin bulunduğu iller Tebliğin ekinde yer almaktadır.
5. Aynı projede farklı konular kapsamındaki ürün ya da ürün gruplarının işlenmesi ve paketlenmesine yönelik proje teklifi yapılamaz. Örneğin, sütün işlenmesine yönelik faaliyette bulunan bir işletmede meyve, sebze gibi başka bir ürünün işlenmesi ya da paketlenmesi için proje başvurusu yapılamaz. Ancak ilgili mevzuata uygun olması koşuluyla soğuk hava depolarında farklı ürün ya da ürün gruplarının depolanmasına yönelik proje başvuruları kabul edilir.
6. Tütün birim kooperatiflerinin, birliklerinin ve bunların üst birliklerinin iştigal konularında başvuruda bulunmaları halinde, Tütün Mamullerinin Üretim ve Ticaretine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında üretim tesisi kurulmasındaki şartları sağlaması koşuluyla alınan Sarmalık Kıyılmış Tütün Mamulü Üretim Tesisi Kurma Uygunluk Belgesinin mevcut tesisin yapı kullanım izni ile uyumlu olduğu kabul edilir.
7. Yatırımın sadece makine ve ekipman alımını içermesi durumunda, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu’nun geçici 16 ncı maddesine göre İmar Barışı kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Bakanlığın yetkilendirdiği kuruluşlardan 5403 sayılı Kanunda tarım arazisi olarak tanımlanan yerler dışında kalan arazilerde ve sadece mevcut yapıları belgeleme maksadıyla alınmış “Yapı Kayıt Belgesi” kabul edilecektir. Makine ve ekipman alımı yanında yapı ruhsatı gerektirmeyen inşaat işleri olması durumunda, ilgili kurumlardan alınacak yapı ruhsatının alınmasına gerek olmadığına dair resmi yazı da başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklenmelidir.

ğ) Yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğindeki başvurular hariç traktör kullanımı gerektiren makine ve ekipman alımlarında başvuru sahibinin alınacak makine ve ekipmanın kullanımını sağlayacak güçte traktörü olduğuna dair ruhsat başvuru aşamasında sunulmalıdır. Yatırımcının başvuruda taahhüt etmesi şartıyla yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğindeki başvurularda ise ödeme talebinden önce ruhsat sunulmalıdır. Aksi takdirde ödeme yapılmaz.

ı) 200 adet ve daha fazla sayıda arılı kovan ile gezginci arıcılık veya 100 adet ve daha fazla sayıda arılı kovana sahip ana arı üretimi yapan üreticiler için arıcı barakası veya karavanı alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Arıcı barakası; demonte sökülüp takılabilen yapıda olmalıdır. Hibeye esas tutar arıcı barakası için 150.000 Türk Lirasını; arıcı karavanı için ise 300.000 Türk Lirasını aşamaz.

9. Yatırımcılar tarıma dayalı ekonomik yatırımlar ile kırsal ekonomik altyapı yatırımlarında hayvan yetiştiriciliğine yönelik tarımsal sabit yatırım konularında sundukları proje kapsamında kapasiteleri oranında izoleli portatif hayvan barınağı amaçlı bir adet çadır alımı için başvuru yapabileceklerdir:
10. Çadırlar tüm zeminlere (toprak, beton, kilitli taş, hatıl beton) kurulabilir olmalıdır.
11. Çadır; yan yüksekliği en az 2 metre ve orta yüksekliği en fazla 6 (altı) metre, metal aksamın tamamı demonte iskelet geçmeli (kilit) sistemli olarak imal edilmiş, bağlantılı, makaslı ve iki makas arası mesafesi en az 2 metre olan, makasları zemine çelik dübeller ile sabitlenebilen özellikte olmalıdır. Çadırın alın kısımları (ön ve arka kapılarda bulunan) gövde malzemesi ile aynı özellikte olmalıdır.
12. Dış brandası birinci kalitede en az 1100 denye ve m² ağırlığı en az 650 gram olmalıdır. Branda aksamı alev-yürümez, anti bakteriyel, UV katkılı ve su, nem, rutubet vb. olumsuz şartlardan uzun süre etkilenmeyen, astarı hava ve nem geçiren özellikte olmalıdır.
13. Bir yüzü folyolu mineral şilte yalıtım (5 cm), sudan ve nemden etkilenmeyen demontede kopma ve dağılma yapmayan termal yalıtım, bizofol hava kabarcıklı (aba) yalıtım veya yay teknolojisi ile üretilmiş 500 gr/m² keçe yalıtım malzemelerinden birisi iklim ve coğrafya şartlarına göre tercih edilmelidir.
14. Her 10 metrede 1 adet mahya baca sistemi veya metal baca havalandırması olmalıdır.
15. Traktör giriş-çıkışları için kapı bulunmalıdır.
16. Çadır ölçeklerine uygun sayıda, çadırın ön ve arka kısmında veya yan kısımlarında sineklikli branda kapaklı pencereler olmalıdır.
17. Çadır alımlarında hibeye esas yatırım bedeli 1 m² çadırın referans fiyatı (makaslı montaj dahil) 1.350 (bin üç yüz elli) Türk Lirası olarak hesaplanacaktır.
18. Kırsal ekonomik altyapı yatırımları küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik sunulan proje kapsamında 1 (bir) adet karavan alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Karavan alımı için başvuru sahibinin en az 250 (iki yüz elli) baş hayvan mevcudu olması/taahhüt etmesi ve hayvanlarını yılın belirli bir döneminde ikamet ettiği adresten farklı bir yerde uzun süreli olarak konaklattığını belgelemesi gerekmektedir. Hibeye esas tutar karavan için 300.000 Türk Lirasını aşamaz ve alınacak karavanın ok uzunluğu dahil toplam uzunluğu 5 (beş) metreyi geçemez.
19. Kırsal ekonomik altyapı yatırımlarında tarımsal amaçlı örgütler tarafından mobil olmayan hayvan gölgeliği (gölgelik file veya çelik konstrüksiyon) alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
    1. TARIMA DAYALI EKONOMİK YATIRIM KONULARI
       1. Tarımsal Ürünlerin İşlenmesi, Paketlenmesi ve Depolanmasına Yönelik Yatırımlar
20. Tıbbi ve aromatik bitkilere yönelik yatırımlar
21. Başvurular için konu kodu TÜİ-A olmalıdır.
22. Tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
23. Destek kapsamında olan tıbbi aromatik bitkiler: 

Adaçayı, alıç, aloe vera, altın otu, anason, aronya, aslanpençesi, aspir, biberiye, civanperçemi, çakşır, çemen, çobançantası, çörekotu, çöven, dağ çayı, defne, dereotu, devedikeni, domuz turpu, ebegümeci, ekinezya, eşek hıyarı, fesleğen, geven, goji berry, göl soğanı, gümüş düğme, hardal, haşhaş, hatmi, hint yağı, hodan, hünnap, ıhlamur, ısırgan otu, kapari/kebere, karaasma, karabuğday, karahindiba, kekik, kırmızı biber, kısa mahmut, kimyon, kişniş, kuşburnu, kuzukulağı, lavanta, maydanoz, mayıs papatyası, melek otu, Meryem ana, mersin, meyankökü, nane, nezle otu, oğul otu, öksürük otu, pelin, pire otu, rezene, safran, salep, sarı kantaron, sarımsak, sumak, şerbetçiotu, şeker otu, şevketi bostan, üzerlik otu, vanilya, yaban mersini, yağ gülü, yüksükotu, zencefil ve zerdeçaldır.

2. Bitkisel ürünlere yönelik yatırımlar
3. Başvurular için konu kodu TÜİ-B olmalıdır.
4. Bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
5. Meyve ve/veya sebze kurutma tesisi projelerinin iklimlendirme unsurlarını içermesi şarttır.
6. Zeytinyağı konusunda;
7. Yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğindeki başvurularda yapılması planlanan tesisin, iki fazlı sistem üretim prosesini içermesi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Zeytinyağı Tesislerinde Oluşan Atık Suların Yönetiminde Uyulması Gereken Teknik Hususlar konulu 2015/10 sayılı genelgesindeki hususlara uygun olması ön koşuldur.
8. İki fazlı tesisler için kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular ya da üç fazlı tesislerin iki fazlı sisteme dönüştürülmesine yönelik kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
9. Un ve yem konularında; kapasite artırımı için depolama tesisi [çelik silo (konik/düz)] yapımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde proje başvurusu yapılabilir. Ancak 6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle zarar gören ve afet bölgesi ilan edilen illerde un ve yem konusunda tüm niteliklerde yapılacak başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
10. Kütlü pamuk konusunda; sadece kütlü pamuğu lif ve çiğit olarak ayırarak çırçırlama işini yapan makinelerle çırçır randımanının yükseltilmesi amacına yönelik teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde proje sunulabilecektir.
11. Çayın işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik olarak sadece Artvin, Giresun, Ordu, Rize ve Trabzon illerinde yapılacak başvurular kabul edilir.
12. Hayvansal ürünlere yönelik yatırımlar
13. Konu kodu TÜİ-C olmalıdır.
14. Alt konu bazında belirtilen istisnalar hariç hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
15. Yatırımcılar ödeme/nihai ödeme için talepte bulunduklarında; proje sonucu yapılan tesis, yürürlükte olan mevzuatla [11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu (Süt toplama merkezleri hariç), 25902 sayılı ve 10/8/2005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik, 27/12/2011 ve 28155 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği ile yatırım konusuyla ilgili diğer mevzuat] uyumlu olmalıdır.
16. Yatırımcılar mevcut işletmeleri için kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde başvuruda bulunmuşlarsa yukarıda belirtilen mevzuata uygun olarak hazırlanmış mevcut belgelerini başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklemeleri gerekmektedir.
17. Bu konu başlığı altında ayrıca aşağıdaki konular da yer alır:

c.1. Kırmızı et ve kanatlı eti parçalama ile mamul madde üretimine yönelik yatırımlar

1. Sunulacak proje; sadece kırmızı etin, sadece kanatlı etinin veya kanatlı ve kırmızı etin birlikte işlendiği, parçalandığı, paketlendiği ve depolandığı tesisi içerebilir.
2. Sunulan projede parçalama tesisi; kapasite kısıtları tablosunda belirtilen kapasiteye sahip olmalıdır veya başvuru sahibi, sunduğu proje kapsamında belirtilen bu kapasite limitlerine nihai rapor aşamasında ulaşacağını taahhüt etmelidir.
3. Sunulan projede et işleme konusunda; ısıl işlem, fermentasyon, tütsüleme, tuzlama, kürleme, emülsifiye etme, olgunlaştırma, marinasyon, kurutma, ekstrakte etme, ekstrüzyon veya bunların kombinasyonlarının ilk ürüne uygulanması gerekmektedir.
4. 2. Su ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlar
5. Yeni veya mevcut bir işletmede balık ve su ürünleri işleyen tesisin kurulması için inşaat işleri ile su ürünlerinin taze, soğuk/donmuş muhafazası ve/veya şoklanması için, kesme, iç organ alma, pul kazıma, yıkama, sınıflandırma, kalibrasyon/boylama, temizleme/ayıklama, sterilizasyon sistemleri için, işleme amacına (konserveleme, tütsüleme/fümeleme, salamura etme, filetolama) yönelik sistemler ile tartma, ambalajlama, paketleme, vakum paketleme ve etiketleme sistemleri için gerekli makine ve ekipman alımı hibe desteği kapsamındadır.
6. Gıda amaçlı kullanılmayan su ürünleri ile ilgili yatırım başvuruları kabul edilmez.
7. Filetolama, dondurma, tütsüleme/fümeleme, tuzlama/salamura etme, konserveleme, taze muhafaza, kurutma ve soğutma işlemleri ile marinasyon yapacak tesisler hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
8. Hamsi, alabalık, levrek ve çipura için; balık unu ve yağı üretimi yapan tesisler de hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
9. Surimi, deniz salyangozu, midye ve kurbağa bacağı gibi ürünleri işleyen tesisler de hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
10. 3. Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların derileri ile küçükbaş hayvanların yapağılarının işlenmesine yönelik yatırımlar
11. Büyükbaş ve/veya küçükbaş hayvanların derileri ile yapağılarının işlenmesine yönelik proje başvuruları yatırım yerinin organize sanayi bölgesi olması şartıyla hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
12. Deri işleme için yapılacak proje başvuruları, yüzülmüş ve koruma işlemleri dışında işlem görmemiş derilerin, tuzlu yaş veya kuru (hava kurusu, tuzlu kuru, don kurusu) ham olarak işlendiği yatırım tesislerini kapsamaktadır.

c.4. Süt ve süt ürünlerine yönelik yatırımlar

c.4.1. Süt ve süt ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yatırımlar

c.4.2. Süt toplama merkezleri

1. Yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
2. Hem mevcut bir süt işleme tesisi olan yatırımcılar hem de mevcut işletmesi olmadığı halde sadece süt toplama merkezleri kuracak olan yatırımcılar proje başvurusunda bulunabilirler.
3. Başvuru sahiplerinin mevcut süt işleme tesisi için kuracakları süt toplama merkezinin/merkezlerinin toplam kapasitesi mevcut işletmenin kapasite/ekspertiz raporunda belirtilen günlük süt işleme kapasitesinden fazla olamaz.
4. Süt toplama merkezlerinde çiğ sütün toplanması, süzülmesi, soğutulması ve uygun şartlar altında depolanması ön koşuldur.
5. Bu tesislerde süt; günlük toplanacaksa +8°C’den, günlük toplanmayacaksa +6°C’den yüksek olmayan sıcaklıklarda muhafaza edilmelidir.
6. Çiğ süt toplamada kullanılan tankların en az 1000 L/gün kapasitede olması, yeni olması, otomatik temizleme sistemine sahip olması, sıcak su kaynağının sağlanması, süt kamyonuna süt transferini sağlamak için entegre olmuş süt pompasına sahip olması ve tankların yüzeylerinin, “Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği” ve “Gıda Hijyeni Yönetmeliği” hükümlerine uygun, bakımlı, kolay temizlenebilir, gerektiğinde dezenfekte edilebilir olması gerekir. Ayrıca sütün kabulü sırasında değer tespiti yapacak makine ve ekipmanlar hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
7. Çiğ süt toplamada kullanılan tesisin yeri/yerleri ile tankın konacağı parselin/parsellerin mülkiyeti proje sahibine ait olmalı veya başvuruların başladığı tarihten itibaren en az 7 (yedi) yıllık kira sözleşmesi bulunmalı, başvuru sahibi bu belgeleri başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklemeli ve hibe sözleşmesi aşamasında noter onaylı kira sözleşmesini il müdürlüğüne sunulmalıdır. Elektrik ve su tesisatları abonelikleri başvuru sahibi adına olmalıdır.
8. Tarımsal amaçlı örgütler tarafından yapılacak başvurularda parsel/parseller ve abonelikler ortaklarının adına kayıtlı olabilir. Bu takdirde ortakların tesisin kendi adlarına kayıtlı parselde/parsellerde kurulmasına, başvuruların başladığı tarihten itibaren en az 7 (yedi) yıl süresince faaliyet göstermesine ve aboneliklerle ilgi tüm harcamaların kendilerince karşılanacağına dair rızalarının olduğu noter onaylı muvafakatname hibe sözleşmesi aşamasında il müdürlüğüne sunulmalıdır.
9. Mevcut faal işletmeler için yapılacak başvurularda, projelendirilecek süt toplama tesisi/tesisleri, işletmenin bulunduğu il sınırları içinde olmalıdır. Tüzel kişi başvurularında, tüzel kişiliğin ana sözleşmesi ve/veya tüzüklerinde bu faaliyet alanı belirtilmiş olmalıdır.

c.5.Arı ürünlerinin işlenmesine yönelik yatırımlar

Tarımsal ürünlerin depolanması

ç. Çelik silo

1. Niteliği yeni tesis olan başvurularda konu kodu TÜİ-Ç olmalıdır.
2. Mevcut bir tesisin bir ünitesi olarak yapılacak çelik silo başvurularında; yatırımın niteliği teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon, konu kodu ise TÜİ-B olmalıdır.
3. Teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde sadece yenilenebilir enerji üretimi hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
4. Mevcut tesise ait yapı kullanma izin belgesinin başvuru ekinde sunulması gerekmektedir.
5. Çelik silo inşaatı yapı ruhsatına tabi ise yapı ruhsatı hibe sözleşmesi aşamasında sunulmalıdır.

d. Soğuk hava deposu

1. Tarımsal amaçlı örgütler tarafından yapılan başvurular hariç, soğuk hava depolarında soğutma ünitesinin yer aldığı alanlar kapasite kısıtları tablosunda belirtilen kapasitede olmalıdır.
2. Tarımsal amaçlı örgütler için üyelerinin su ürünleri yetiştiriciliği konusunda faaliyet göstermeleri halinde, üretim kapasiteleri oranında soğuk hava deposu yapımı ve buzlama makinesi alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilecektir.
3. Niteliği yeni tesis olan başvurularda konu kodu TÜİ-D olmalıdır.
4. Soğuk hava deposu, mevcut bir tesisin bir ünitesi olarak yapılıyor ise; yatırımın niteliği teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon; konu kodu ise bitkisel ürün işleyen tesisler için TÜİ-B, hayvansal ürün işleyen tesisler için TÜİ-C, su ürünleri yetiştiriciliği konusunda tarımsal amaçlı örgütlerce yapılacak tesisler için yatırım konusunun kodu SÜİ-A, SÜİ-B ya da SÜİ-C olmalıdır.
5. Soğuk hava deposu konusunda teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde sadece yenilenebilir enerji üretimi, soğuk hava deposu ekipmanları ile soğuk hava deposunda depolanan ürünlerin pazara sevki öncesi tasnifi ve kasalanması için kullanılacak makine ve ekipmanların alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
6. Yeni tesis niteliğinde yapılan başvurularda da soğuk hava deposunda depolanan ürünlerin pazara sevki öncesi tasnifi ve kasalanması için kullanılacak makine ve ekipmanların alımına yönelik gider kalemleri destek kapsamında yer alır.
   4. Tarımsal Üretime Yönelik Sabit Yatırımlar
7. Kapalı Ortamda Bitkisel Üretime Yönelik Yatırımlar
8. İklimlendirme, sulama ve gübreleme sistemli modern yeni seralar; iklime bağlı çevre koşulları denetlenerek içerisinde kültür bitkileri ile bunların tohum, fide ve fidanlarının ekonomik olarak üretilmesi, yetiştirilmesi, sergilenmesi ve korunmasını olanaklı kılan, uygun bir bitki gelişimi için ideal koşulları sağlamayı ve yıl boyunca üretim yapmayı amaçlayan, üzeri ışık geçirebilen bir malzeme ile kaplı, içinde hareket edilebilen, iklimlendirme (ısıtma- soğutma-sisleme vb.), otomasyon sistemleri ve sulama sistemine sahip modern örtüaltı ünitelerini içeren tarımsal yapılardır.
9. Bu kapsamda iklimlendirme, sulama ve gübreleme sistemini de içeren yeni tesis niteliğinde modern seraların yapımı ya da teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde iklimlendirme, sulama ve/veya gübreleme sistemi ile yenilenebilir enerji kullanımına yönelik başvuru yapılabilir.
10. Sera başvurularında; kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması ve kapasite artırımı niteliğindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
11. Mevcut seraların sadece enerji ihtiyacının yenilenebilir enerji kaynağından karşılanmasına yönelik başvuruda bulunulması halinde hibe başvuru formunda yatırımın niteliği teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon, konu kodu ise YEÜ olmalıdır. Yenilenebilir enerji ile birlikte sulama, gübreleme, havalandırma, iklimlendirme sistemlerinin veya bu sistemlerden eksik olanın da bütçelendirilmesi halinde konu kodu TÜY-A olmalıdır.
12. Yenilenebilir enerji kullanılan seralar;
13. Yeni sera projesi başvurularında, yenilenebilir enerji kaynağı da (jeotermal, biyogaz, güneş ve rüzgâr) uygun harcama kapsamında değerlendirilir.
14. Yenilenebilir enerji kaynağı olarak güneş enerjisi kullanılan sera projelerinde; güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisinin başvuruya esas projede bulunması zorunludur.
15. Tesis/proje, elektrik piyasasında lisanssız elektrik üretimine ilişkin mevzuat hükümlerine göre projelendirilmelidir.
16. Yenilenebilir enerji kaynaklı sera başvurularında yenilenebilir enerji kaynağı jeotermal veya biyogaz ise bu kaynakların seranın sadece ısı ihtiyacını karşılaması yeterlidir.
17. Modern sera başvurularında yeni tesisler için hibe kapsamında kabul edilecek dekar başı maliyet;

S Topraklı seralarda en fazla 910.000 TL/daa

S Topraksız seralarda en fazla 1.000.000 TL/daa

S Topraksız, sislemeli, cam seralarda en fazla 1.200.000 TL/daa

S Topraksız, sislemeli ve su kültürü (Hidroponik) kullanan seralarda örtü malzemesine bakılmaksızın en fazla 1.350.000 TL/daa olmalıdır.

7. Dekar başı maliyet; sulama, gübreleme, havalandırma, iklimlendirme unsurlarının birlikte projelendirildiği teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde başvuru yapılması durumunda dekar başı maliyetlerin %45’ini; serada eksik olan sulama, gübreleme ve havalandırma ekipmanlarından her biri için %15’ini aşamaz.
8. Modern seralarda yeni tesis kapsamında yapılacak yatırımlarda yenilenebilir enerji üretim ünitesinin projelendirilmesi zorunlu değildir. Ancak yenilenebilir enerji üretimi de projelendirilmiş ise hibeye esas proje tutarı başvuru yılı için belirlenen üst limit içinde kalmak kaydı ile yenilenebilir enerji ünitesinin maliyeti, dekar başına maliyetlerin en fazla %45’ine kadar bütçelendirilebilir. Yenilenebilir enerji üretim ünitesi içermeyen ancak kamu kaynaklı jeotermal enerji kullanılacak modern seralarda bu enerjinin serada kullanımı sağlayan unsurlar dekar başı maliyetin en fazla %15’i olacak şekilde hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
9. 4/7/2019 tarihli ve 7181 sayılı Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 10 uncu maddesi ile 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunun 27 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki tarımsal amaçlı seralarda ruhsat şartı aranmayacaktır. Yeni tesis kapsamında yapılacak yatırımlarda, il müdürlüğünden alınan uygun görüş ile ruhsat vermeye yetkili idarece verilecek, etüt ve projelerin fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olduğuna dair yazı, hibe sözleşmesi aşamasında sunulmalıdır.
10. Mevcut faal bir serada gerçekleştirilecek projelerde seranın örtüaltı kayıt sistemine kayıtlı olduğuna dair belgenin başvuru aşamasında veri giriş sitemine yüklenmesi gerekmektedir. Niteliği yeni tesis olan başvurularda ise seranın nihai rapor aşamasında örtüaltı kayıt sistemine kayıtlı olması gerekmektedir. Yatırımın niteliğine bakılmaksızın nihai rapor aşamasında seranın yürürlükte olan ulusal mevzuat hükümlerine uygun olması gerekmektedir.
11. Büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik yatırımlar
12. Bu konuda yapılacak proje başvurularında konu kodu TÜY-B olmalıdır.
13. Büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik yatırım konusunda tarımsal üretim planlaması kapsamında tarımsal açıdan yeraltı sularının yetersiz seviyede ve su kısıtı olduğunun Bakanlığımızca tespit edildiği 26/9/2024 tarihli ve 32674 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere Ödeme Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2024/31)’in 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (yyyy) bendinde belirtilen havzalarda yapılacak başvurular hariç tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Yatırım yerinin Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinde yer alması halinde ise su kısıtı olan yerlerden birinde olmasına bakılmaksızın tüm yatırım niteliklerinde yapılacak başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Su kısıtı olan havzalarda yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğinde yapılan başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
14. İşletmede elde edilen gübrenin depolanması için sızdırmaz bir depoya yer verilmelidir. Depo hacmi hesaplanırken 11/2/2017 tarihli ve 29976 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sularda Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik İyi Tarım Uygulamaları Kodu Tebliği (Tebliğ No: 2016/46) ile Tebliğin uygulamasına ilişkin düzenlemelerde yer alan hususlar dikkate alınacaktır.
15. Gübre deposu hesabında işletmenin mimari projede belirtilen kurulu kapasitede barındıracağı toplam hayvan sayısı esas alınır. Gübre deposu hacmi; işletmedeki ön gübre deposu, sıvı gübre deposu (varsa) ve katı gübre depo hacimlerinin toplamını ifade eder.
16. Canlı hayvan alımı hibe kapsamında değildir.
17. Başvuru sahibinin kendisine ait olan veya nihai rapor aşamasında edineceğini taahhüt edeceği hayvan varlığı proje kapasitesinin %50’sinden az olamaz. Var olan hayvan sayısı bilgisi ve/veya taahhütname başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklenir.
18. Yatırımcının başvuru aşamasında taahhüt ettiği hayvan varlığı izleme süresi boyunca %50’nin altına düşemez ve izleme süresi sonunda başvuru aşamasında taahhüt edilen proje kapasitesinin en az %90’ına ulaşılması gerekmektedir. İzleme süresi boyunca ve il proje yürütme birimi tarafından yapılacak son kontrolde taahhüt edilen/mevzuatta belirtilen proje kapasitesine ulaşılmadığının tespiti halinde hibe sözleşmesi hükümlerince fesih işlemleri başlatılır.
19. Tarımsal üretime yönelik sabit yatırımlar kapsamında sunulan projelerde ek olarak kesimhane bulunamaz, bu şekilde projelendirilmiş yatırım başvuruları reddedilir.

b.1. Damızlık hayvan (sığır/manda) yetiştiriciliği

1. Tesisin, kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurularda başvuru aşamasında, yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğindeki başvurularda ise nihai rapor aşamasında Bakanlık Soy Kütüğü Sistemine kayıtlı olması gerekmektedir.
2. Damızlık büyükbaş hayvanlardan süt üretimi için yapılan sabit yatırım proje başvurularında sürü projeksiyonunun yer alması zorunludur. Sürü projeksiyonu, sunulan proje için taahhüt sayılır.

Damızlık hayvan (sığır/manda) yetiştiriciliği için ahır projelerinde zorunlu alanlar

1. Anaç/Sağmal Hayvan Bölmesi: Yem yolu ve yemlik dahil duraklı veya duraksız sistemde, beher hayvan başına net 10-15 m² aralığında yaşam alanı planlanmalıdır.
2. Sağımhane: Kapasiteye uygun olacak şekilde sağımhane, süt soğutma ve depolama alanı planlanmalıdır.
3. Doğumhane: Büyükbaş (Etçi ve sütçü damızlık) hayvan işletmelerinde her 25 sağmal hayvan başına 16-20 m² aralığında alan düşecek şekilde doğum bölmesi planlanmalıdır.
4. Revir: Büyükbaş (Etçi ve sütçü damızlık) hayvan işletmelerinde her 50 hayvan başına 16-20 m² aralığında alan olacak şekilde revir planlanmalıdır.
5. Buzağı bölmesi veya kulübeleri için sağmal inek sayısının en fazla %20 oranı gözetilerek buzağı başına 2-3 m² aralığında alan planlanmalıdır.
6. Genç hayvan bölmeleri toplam alanı anaç hayvanlar için ayrılan alanın en az %60’ı kadar olmalıdır. Aynı oranda gezinti alanı da ayrıca planlanabilir.
7. Kapalı ahırlarda pencere alanları ve havalandırma bacaları: Kapalı ahırlarda taban alanının en az %5’i oranında pencere planlanmalıdır. İşletme çatısında ahır taban alanının en az %1’i oranında havalandırma bacaları/boşlukları planlanmalıdır.
8. İşletmenin ana giriş kapısında ve ahırların girişinde dezenfeksiyon alanı (çukuru) bulunmalıdır.
9. Kapasiteye uygun gübre ve yem deposu olmalıdır. Kaba yem depoları sundurma olarak da projelendirilebilir.
10. Damızlık büyükbaş hayvanlardan süt üretimi için yapılacak yeni tesis başvurularında, ahır ve sabit süt sağım ünitesi birlikte projelendirilmelidir.

Damızlık hayvan (sığır/manda) yetiştiriciliği için ahır projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu olmayan alanlar

Proje içeriğinde yer verilmesi koşuluyla, beher hayvan başına en fazla 7 m² gezinti alanı da ayrıca planlanabilir.

Silaj çukuru, buzağı bakım ünitesi hibe desteği kapsamında değerlendirilecek olup zorunlu olmayan alanlardır.

Damızlık hayvan (sığır/manda) yetiştiriciliği için ahır projelerinde zorunlu ekipmanlar

1. Gübre yönetimi için; gübre sıyırıcısı, gübre karıştırıcısı, gübre pompası.
2. Süt üretimi için; bilgisayarlı sürü yönetimine sahip sağım ünitesi veya komple sistem süt sağım ünitesi, süt soğutma ve depolama tankı (Sütü en az 2 (iki) gün depolayacak kapasitede olacaktır).
3. Sürü yönetimi için; başvuru aşamasında taahhüt edilen hayvan varlığı üzerinden belirlenen kapasiteyle orantılı; mastitis tespit cihazı, kızgınlık tespit sistemi, ineklerde doğum takip sistemi, üreme ve tohumlama takibi, muayene, aşı ve tedavi işlemleri, süt takibi sistemleri. (Sürü yönetim sistemi, komple bir yazılım ve donanım olabileceği gibi ayrı cihazların tek yazılım üzerinden izlenebileceği farklı izleme sistemlerinden oluşabilir.)
4. Yem üretimi için; yem karma (sabit/hareketli/elektrikli/şaftlı), yem kırma/ezme makinesi (elektrikli/şaftlı).
5. Otomatik suluk.

Damızlık (sığır/manda) hayvan yetiştiriciliği için ahır projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu olmayan ekipmanlar

Otomatik süt sağım robotu, otonom buzağı besleme robotu, otonom yem itme robotu, otonom gübre sıyırma robotu, ısıtma ve soğutma için klimalar, hayvan bakım aracı (travay), padok (Rulo/tabaka yatak, yatak durak demiri/yatak demir sistemleri ve/veya yemlik kilidi), gübre seperatörü, sıvı gübre tankeri, havalandırma ve serinletme fanları, otomatik hayvan kaşıma fırçası (kaşağı), balya makinesi ve silaj makinesi, yemleme bandı (konveyör)/elektrikli raylı yem karma-dağıtma makinesi, kantar hibe desteği kapsamında değerlendirilecek olup zorunlu olmayan ekipmanlardır. Bu ekipmanlar dışında projede yer alan makine ve ekipman alımları ayni katkı ile karşılanacaktır.

b.2. Büyükbaş besi yetiştiriciliği

Büyükbaş besi ahırı projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu alanlar

1. Büyükbaş besi ahırı projelerinde besilik beher hayvan başına yem yolu ve yemlik dahil duraklı veya duraksız sistemde net 10-15 m² aralığında alan planlanmalıdır.
2. Büyükbaş besi işletmelerinde her 50 hayvan başına 16-20 m² aralığında revir planlanmalıdır.
3. İşletmenin ana giriş kapısında ve ahırların girişinde dezenfeksiyon alanı (çukuru) bulunmalıdır.
4. Kapasiteye uygun gübre ve yem deposu bulunmalıdır. Kaba yem depoları sundurma olarak da projelendirilebilir.

Büyükbaş besi ahırı projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu ekipmanlar

1. Gübre yönetimi için; gübre sıyırıcısı, gübre karıştırıcısı ve gübre pompası.
2. Yem üretimi için; yem karma makinesi (sabit/hareketli/elektrikli/şaftlı), yem kırma/ezme makinesi (elektrikli/şaftlı).
3. Otomatik suluk.

Büyükbaş besi ahırı projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu olmayan ekipmanlar

1. Hayvan bakım aracı (travay), padok (Rulo/tabaka yatak, yatak durak demiri/yatak demir sistemleri ve/veya yemlik kilidi), havalandırma ve serinletme fanları, otomatik hayvan kaşıma fırçası (kaşağı), gübre seperatörü, balya makinesi, silaj makinesi, kantar, sıvı gübre tankeri, yemleme bandı (konveyör)/elektrikli raylı yem karma-dağıtma makinesi, ısıtma ve soğutma için klimalar; zorunlu olmayan ekipmanlardır.
2. Bu ekipmanların dışında projede yer alan makine ve ekipman alımları ayni katkı ile karşılanacaktır.

c. Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine yönelik yatırımlar

1. Konu kodu TÜY-C olmalıdır.
2. Bu konuda yapılacak proje başvurularında et ve süt üretimi konusunda koyun/keçi yetiştiriciliğine yönelik tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe kapsamında değerlendirilir.
3. Ayrı bölümlerde yer alması şartıyla, koyun ve keçi yetiştiriciliği aynı tesiste projelendirilebilir.
4. Sunulacak projede sürü projeksiyonu yer almalıdır. Başvuru sahibinin kendisine ait olan veya nihai rapor aşamasında edineceğini taahhüt edeceği hayvan varlığı proje kapasitesinin %40’ından az olamaz. Var olan hayvan sayısı ve taahhütname başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklenir.
5. Yatırımcının başvuru aşamasında taahhüt ettiği hayvan varlığı izleme süresi boyunca %40’ın altına düşemez ve izleme süresi sonunda başvuru aşamasında taahhüt edilen proje kapasitesinin en az %85’ine ulaşılması gerekmektedir. İzleme süresi boyunca ve il proje yürütme birimi tarafından yapılacak son kontrolde taahhüt edilen/mevzuatta belirtilen proje kapasitesine ulaşılmadığının tespiti halinde hibe sözleşmesi hükümlerince fesih işlemleri başlatılır.
6. Canlı hayvan alımı hibe kapsamında değildir.

Küçükbaş ağıl yapımı projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu alanlar

1. Koyun ve keçi ağılı projelerinde; yem yolu, yemlik ve hayvan servis yolları hariç beher hayvan başına en az 2 m², en fazla 3 m² alan, her 10 hayvan başına en az 2,5 m² alan düşecek şekilde doğum bölmesi, her 50 hayvan başına en az 2 m² alan düşecek şekilde revir bölmesi, koyun/keçi için ayrılan alanın en az %60’ı kadar kuzu/oğlak bölmesi ve işletme veya ağıl girişlerinde dezenfeksiyon alanı planlanmalıdır. Entansif küçükbaş hayvancılık tesislerinde gerek görülürse, yaşam alanı kadar da gezinti alanı projelendirilebilir.
2. Kapasitesi 500 baştan büyük olan başvurularda yıkama ünitesi planlanması zorunlu olup daha az kapasitedeki işletmeler için isteğe bağlı bütçelendirilebilir.

Küçükbaş ağıl yapımı projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu olmayan alanlar

Yem deposu, gübre deposu, soğutma sistem odası ve kapasitesi 500 baştan küçük olan proje başvurularında yıkama ünitesi yapımı isteğe bağlı olup zorunlu olmayan alanlardır. Kaba yem depoları sundurma olarak da projelendirilebilir.

Küçükbaş ağıl yapımı projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu ekipmanlar

Kapasitesi 500 baştan büyük olan proje başvurularında; otomatik suluk, seyyar/sabit süt sağım ünitesi ve süt soğutma tankı zorunlu ekipmanlar olup bu ekipmanlar, daha az kapasitedeki işletmeler için isteğe bağlı bütçelendirilebilir.

Küçükbaş ağıl yapımı projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek zorunlu olmayan ekipmanlar

Gübre sıyırıcı, gübre karıştırıcı, gübre pompası, süt soğutma ve depolama tankı (sütü en az 2 (iki) gün depolayacak kapasitede), yemlik, kantar, yem kırma-ezme makinesi (sabit/hareketli/elektrikli/şaftlı), yem karma makinesi (sabit/hareketli/elektrikli/şaftlı), yemleme bandı (konveyör)/elektrikli raylı yem karma-dağıtma makinesi, balya makinesi, silaj makinesi, koyun kırkma makinesi ile kapasitesi 500 baştan küçük olan proje başvurularında; otomatik suluk, süt soğutma tankı ve seyyar/sabit süt sağım ünitesi zorunlu olmayan ekipmanlardır. Bu ekipmanların dışında projede yer alan makine ve ekipman alımları ayni katkı ile karşılanacaktır.

ç. Kanatlı hayvan yetiştiriciliğine yönelik yatırımlar

1. Bu konuda yapılacak proje başvurularında konu kodu TÜY-Ç olmalıdır.
2. Bu konuda yapılacak proje başvurularında, üretim planlaması kapsamında kanatlı eti üretimi amaçlı yetiştiricilikte planlı üretim bölgesi olarak belirlenen illerde kanatlı eti üretimine yönelik başvurular dışında sadece kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular hibe kapsamında değerlendirilir.
3. Uygulama rehberinde verilen kapasite tablosunda belirtilen kapasiteler dışında projelendirilmiş başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
4. Kültür mantarı üretimine yönelik yatırımlar
5. Bu konuda yapılacak proje başvurularında konu kodu TÜY-D olmalıdır.
6. Kültür mantarı konusunda tüm yatırım niteliklerindeki kapalı ortamda bitkisel üretim tesislerine yönelik başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
7. Kültür mantarı üretimine yönelik sabit yatırımlar mantar üretim tesisi ve bu tesisin kapasitesine uygun kompost hazırlama ünitesi ile birlikte projelendirilebileceği gibi sadece mantar üretim tesisi olarak da projelendirilebilir.
8. Yeni tesis olarak tek başına kompost hazırlama ünitesine hibe desteği verilmez. Ancak mevcut bir mantar üretim tesisi için yapılacak kompost hazırlama ünitesi için kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde başvuruda bulunulabilir.
9. Kültür mantarı üretimine yönelik sabit yatırımlarda;
10. İnşaat giderleri,
11. Ranza sistemi,
12. Isıtma ve soğutma için yüksek watt gücüne sahip klimalar,

ç) Havalandırma fanları,

4. Soğutma ve nemlendirmeyi sağlayan petekler,
5. Sisleme makinesi,
6. Zaman ayarlı aydınlatma sağlayan elektrik ünitesi,
7. Su basımı için su motor ve pompa düzeneği,

ğ) Termometre ve kompost ölçümünü sağlayan çubuk termometre cihazları,

ı) Paketleme ünitesi,

hibe desteği kapsamında değerlendirilecektir.

5. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan kesimhanelerine yönelik yatırımlar
6. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan kesimhanelerine yönelik yatırımlar konusunda Tebliğin ekinde belirtilen illerde yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğinde yapılan başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilmez. Diğer illerde tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
7. Bu konuda yapılacak proje başvurularında konu kodu TÜY-E olmalıdır.
8. Faal kesimhanelerinin parçalama ve paketleme ünitesi için proje başvurusunda bulunulabilir. Bu durumda konu kodu TÜİ-C (Hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması) olmalıdır. Sunulan projeler, sakatat temizleme ve/veya işleme, et parçalama, ambalajlama ve/veya paketleme ile depolama ünitelerini içermelidir.
9. Sunulan projelerde; kasaplık büyükbaş ve küçükbaş hayvanların kesimini takiben etlerin ve sakatatların içerisinde muhafaza edileceği, üretim kapasitesiyle orantılı soğuk hava deposu ve/veya şoklama ünitesinin bulunması zorunludur. Soğuk hava deposu ve/veya şoklama ünitesi, tesisin yapılacağı parselde yer alması ve tesis ile bir bütünlük arz etmesi halinde hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
10. Kanatlı hayvan kesimhanelerine yönelik yatırımlar
11. Kanatlı kesimhanelerine yönelik tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
12. Bu konuda yapılacak proje başvurularında konu kodu TÜY-F olmalıdır.
13. Kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki proje uygulamalarının sonunda, uygulama rehberinde belirtilen kapasitelere sahip olması gerekmektedir.
14. Sunulan projelerde; kasaplık kanatlı hayvanların kesimini takiben etlerin ve sakatatların içerisinde muhafaza edileceği, üretim kapasitesiyle orantılı soğuk hava deposu ve/veya şoklama ünitesinin bulunması zorunludur. Soğuk hava deposu ve/veya şoklama ünitesi, tesisin yapılacağı parselde yer alması ve tesis ile bir bütünlük arz etmesi halinde hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
15. Faal kanatlı kesimhanelerinin parçalama ve paketleme ünitesi için proje başvurusunda bulunulabilir. Bu durumda konu kodu TÜİ-C (Hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması) olmalıdır. Sunulan projeler, sakatat temizleme ve/veya işleme, et parçalama, ambalajlama ve/veya paketleme ile depolama ünitelerini içermelidir.
    4. Tarımsal Üretime Yönelik Sabit Yatırımlara İlişkin Özel Hususlar
16. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği konusunda, projenin sadece makine ve ekipman alımını içermesi durumunda mevcut/faal olan işletmenin bu uygulama esaslarında belirtilen zorunlu alan ve/veya makine ve ekipman kriterlerine haiz olması gerekmez. Ancak proje tamamlandığında alınması gereken yasal izin ve ruhsatlardan yatırımcı sorumludur.
17. Büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı hayvanların etlerinin işlenmesinde hammadde karkas ettir.
18. Büyükbaş, küçükbaş, kanatlı hayvan ve örtüaltı yetiştiriciliğine yönelik yatırım konularında yapılacak tesislerin; Sularda Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan Nitrat Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik İyi Tarım Uygulamaları Kodu Tebliğinde (Tebliğ No: 2016/46) yer alan kapasite ve yapım standartlarına; ayrıca Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından 9/7/2015 tarihli ve 24239 sayılı yazı ile il müdürlüklerine gönderilen 2015/13 No.lu talimatta belirtilen ticari etlik ve yumurtacı kanatlı işletmelerin biyogüvenlik talimatına uygun olması gerekmektedir.
    4. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kullanımına Yönelik Yatırımlar
19. Bu başvurularda konu kodu YEÜ olmalıdır.
20. Tebliğ kapsamındaki tüm yatırım konularında kapasite artırımı ya da teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde başvuru yapılan proje sadece yenilenebilir enerji üretimi konusunda bütçelendirilmişse konu kodu YEÜ olmalıdır. Yenilenebilir enerji ile birlikte makine ve ekipman alımı ile inşaat işlerinin de bütçelendirilmesi halinde ise konu kodu; yatırım konusunun kodu (TÜİ-B, TÜİ-C, TÜY-A, TÜY-B vb.) olmalıdır.
21. Tebliğde yer alan yatırım konularıyla uygunluk gösteren işletmeler, tesisin öz tüketimine ait elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla yenilenebilir enerji tesislerinin kurulumu için kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde başvuru yapabilirler.

ç) Yenilenebilir enerji kullanılacak bütün yatırım konularında yenilenebilir enerji üretimi mevcut veya Tebliğ kapsamında kurulacak tesisin kapasite/ekspertiz raporunda hesaplanan yıllık enerji ihtiyacının en az %51’ini, en fazla %110’unu karşılayacak şekilde projelendirilmesi halinde hibe desteğinden faydalandırılır.

4. Elde edilen enerjinin, mevcut veya Tebliğ kapsamında kurulacak tesisteki enerji ihtiyacının %110’unu aşması durumunda elde edilen toplam enerji ile tesiste ihtiyaç duyulan enerji oranlanarak hibe ödemesi yapılır. Bu oranların dışında kalan kısımlar ayni katkı olarak karşılanır.
5. Kurulu güç; mevcut trafo üzerinden değil işletmeye ait kapasite/ekspertiz raporundaki mevcut makinelerin çalışma süreleri ve güçleri üzerinden hesaplanır.
6. Tesise ait son enerji faturaları ile makine ekipmanların aktif çalışma süreleri il müdürlüğü tarafından kapasite/ekspertiz raporunun teyidinde kullanılabilir.
7. Elde edilen enerjinin ulusal şebekeye bağlanması şarttır.

ğ) Başvuru sahipleri için lisanssız elektrik üretimi yatırımlarında yapılması gereken ilk iş; bağlantı anlaşmasına çağrı mektubunun alınmasıdır. Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu, hibe sözleşmesi aşamasında; bağlantı ve sistem kullanım anlaşması nihai raporda sunulmalıdır (Bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu; ilgili dağıtım şirketinin teknik değerlendirme sonucu projeye olumlu görüş vermesidir. Bu mektupta bağlantı noktası, hat mesafesi ve hattın türü gibi maliyet ve bütçe belirleyecek bilgiler yer almaktadır.).

ı) Jeotermal enerji kaynağı için kiralama yapılabilir. Kiralama süresi başvuru süresi içerisinde başlamak üzere en az 7 (yedi) yılı kapsamalıdır. Kiralama bedeli ise hibe desteği kapsamında değerlendirilmez. Tesisin bulunduğu parselde yer alan jeotermal nakil hattı hibe desteği kapsamında olup parsel dışındaki nakil hattı hibe desteği kapsamı dışındadır.

9. Yenilenebilir enerji ile ilgili Tebliğ ve uygulama rehberinde belirtilen kriterlere uyulması şartı ile hibe ödemeleri bağlantı anlaşmasında belirtilen kurulu güç üzerinden yapılır.
10. Başvuruya esas projenin bir ünitesi yenilenebilir enerji üretimi ünitesi ise uygulamanın herhangi bir aşamasında, mücbir sebepler kapsamında projede öngörülen kurulu gücün %51’in altına düşmesi ve bu durumun da resmî belgelerle ispat edilmesi halinde yenilenebilir enerji üretimi ünitesine ait giderler hibeye esas proje tutarından düşürülerek yatırımın geri kalan kısmı hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
11. Bağlantı anlaşmasında belirtilen gücün, bağlantı izni ve ruhsatı veren kurumdan kaynaklanan sebeplerle, projede öngörülen kurulu gücün %51’inin altına düşmesi ve bu durumun da ilgili kurumdan alınacak resmi belgelerle ispat edilmesi halinde, gerekçeleriyle birlikte tespit tarihinden itibaren 1 (bir) ay içerisinde yatırımcının talep etmesi, il müdürlüğünün mevzuata uyarlığını inceleyerek il proje yürütme biriminin uygun rapor düzenlemesi ve il müdürünün raporu onaylaması halinde gerekli belgeler Genel Müdürlüğe gönderilir. Genel Müdürlüğün de talebin mevzuata uyarlığını tespit ederek talebi uygun görmesi halinde sözleşme feshedilir ve yatırımcının teminatı iade edilir.
    4. Su Ürünleri Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar
12. Su ürünleri yetiştiriciliği konusunda tüm yatırım niteliklerindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
13. Sadece kuluçkahane yapımı da hibe kapsamında değerlendirilecektir.
14. Yeni tesis niteliğindeki başvurularda jeneratör hibe desteği kapsamında değerlendirilir.

ç) Denizlerde yetiştiricilik konusunda yapılacak proje başvurularında;

1. Konu kodu SÜİ-A olmalıdır.
2. Bu yatırımlar; çipura, levrek, granyöz, istiridye, midye ve alabalık türleri üretimi ve yetiştirilmesi amacıyla yapılan sabit yatırımları kapsamaktadır.
3. İç sularda yetiştiricilik konularında yapılacak proje başvurularında;
4. Konu kodu SÜİ-B; yatırım yerinin tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgelerinde olması durumunda ise SÜİ-C olmalıdır.
5. Bu yatırımlar; iç sularda alabalık türleri, yayın balığı, mersin balığı, sazan, tilapya, karabalık, makro ve mikro algler, karides, kara salyangozu; toprak havuzlarda ise alabalık, çipura, levrek, sarıağız, minekop, fangri, mercan, sinagrit, sivriburun karagöz, eşkine, sargoz, mırmır, sarıkuyruk, trança üretimi ve yetiştirilmesi amacıyla yapılan sabit yatırımları ve balıkçı barınaklarını kapsamaktadır.
6. Destekleme kapsamında yapılacak üretimin midye ve istiridye yetiştiriciliği hariç entansif (tamamen dıştan yemlemeye dayalı yoğun yetiştiricilik) olması gerekmektedir.
7. Su ürünleri yetiştiriciliğinde kullanılan sular için filtrasyon ekipmanları, oksijenlendirme sistemleri, tesislerden çıkan suların arıtılması için kullanılması gereken ekipmanlar ve özellikle toprak havuzlarda ve kapalı devre sistemde su ürünleri yetiştiriciliği yapılan tesislerde enerji kurulum sistemleri hibe kapsamında değerlendirilecektir.
8. Tam kapalı devre sisteme (Üretimde kullanılan suyun, mekanik ve biyolojik araçlar serisi kullanılarak dışkı ve yem artıklarının uzaklaştırılması, kalite ve kimyasal yapı bakımından oksijence zenginleştirilmesi, karbondioksitin uçurulması, ozon ve/veya UV ile muamele gibi bazı işlemlere tabi tutulduktan sonra yetiştiricilik sisteminde tekrar kullanımı esasına dayanan, daha az su kullanımı, birim hacimden daha yüksek verim, daha iyi büyüme ve yemden daha fazla yararlanmayı sağlayan, yer ve tür serbestisi olan ve daha az çevresel etki ile ürün alabilmeyi temin eden tam kontrollü sistem) yönelik su ürünleri üretimi de hibe kapsamında değerlendirilecektir.
9. Bu kapsamda sunulan projelerin çevre koruma ve etkin atık yönetimi konusundaki Bakanlık mevzuatı ve ulusal mevzuata uygun olması gerekmektedir.
10. Ağ kafeslerde balık yetiştiriciliği için hibe desteği kapsamında değerlendirilecek kalemler

Kafes, kafes ağı, kafes bağlantı elemanları (şamandıra, kolektör, halat, çakar, flaşör, zincir kilidi, zincir, çapa, radansa), kuş ağı kulesi, ağ yıkama makineleri, su kalitesi ölçüm cihazı, balık nakil tankı, tüp dolum kompresörü, balık boylama makinesi, boyut ölçme cihazı, balık gözlem aynası, buzlama makinesi, balık pompası, platformlara ve en az 10 metre boyunda ruhsatlı teknelere hidrolik yükleme ve boşaltma aparatı, aşılama makinesi ve ekipmanları, mikroskop, otomatik yemleme makinesi, ısı ve ışık yalıtımlı yem deposu, insansız sualtı aracı hibe desteği kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlardır.

İnşaat gideri olarak havuz yapımı, kuluçka dolabı, buzlama makinesi, balık nakil tankı, balık boylama makinesi, balık yetiştirme tankı, balık pompası, su dağıtım sistemi (boru, vana), su kalitesi ölçüm cihazı, su filtrasyon, oksijenlendirme ve geri kazanım sistemleri ve elektrik sistemleri, güneş enerjisi panelleri, aşılama makinesi ve ekipmanları, mikroskop hibe desteği kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlardır. Ayrıca 300.000 Türk Lirasını aşmamak üzere baraka tarzı betonarme veya ahşap depolama alanı da hibe desteği kapsamında değerlendirilir. İdari bina inşaat giderleri hibe desteği kapsamında değerlendirilmemektedir.

İnşaat gideri olarak havuz yapımı, kuluçka dolabı, yavru tankı, su filtrasyon, oksijenlendirme ve geri kazanım sistemleri, balık boylama makinesi, balık pompası, su dağıtım sistemi (boru, vana), balık nakil tankı ve elektrik sistemleri, güneş enerjisi panelleri, yumurta seçme makineleri, dezenfeksiyon makineleri, markalama makinesi, mikroskop hibe desteği kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlardır. İdari bina inşaat giderleri hibe desteği kapsamında değerlendirilmemektedir.

Platform için (HDPE boru sistemi, şamandıra, çapa, zincir, zincir kilit takımı, halka kolektör, şamandıralı çakar fener, çapa gergi şamandırası, halat), file, midye/istiridye ekim makinesi, midye/istiridye hasat makinesi, midye/istiridye yıkama ve boylama makinesi, midye/istiridye tutunma halatı, istiridye büyütme sepeti, su kalitesi ölçüm cihazı, tüp dolum kompresörü, buzlama makinesi, platformlara ve en az 10 metre boyunda ruhsatlı teknelere hidrolik yükleme ve boşaltma aparatı, mikroskop hibe desteği kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlardır.

İnşaat giderleri, mekanik filtrasyon cihazı, hassas filtrasyon cihazı, biyolojik filtre, protein ayrıştırıcı, UV ve ozon sterilizasyonu, su sıcaklığı ısıtma ve soğutma sistemi, oksijen ve sıcaklık, ph ölçüm, kontrol ve dağıtım sistemi, desatürasyon sistemi, defosforizasyon sistemi, denitrifikasyon sistemi, atık tutma sistemi, balık yetiştirme tankları, su dağıtım sistemi (boru, vana), güneş enerjisi panelleri, aşılama makinesi ve ekipmanları, mikroskop hibe desteği kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlardır.

1. Solucan gübresi başvuruları ve kimyasal katkı içeren gübre üretimine yönelik başvurular hibe desteği kapsamı dışındadır.
2. Hayvansal ve bitkisel orijinli gübrelerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik tüm yatırım niteliklerindeki başvurulara hibe desteği verilmektedir. Ancak yeni tesis veya kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması kapsamındaki hibe başvurularında sunulan projede işleme ve paketleme üniteleri mutlaka birlikte yer almalıdır; sadece işleme veya sadece paketleme tesisi projelendirildiğinde başvuru uygun kabul edilmez.
3. Hayvansal ve bitkisel orijinli gübrelerin her biri için tek başvuru yapılabileceği gibi iki konuyu birlikte içeren başvuru da yapılabilir. Bu durumda, iki konudan kapasitesi yüksek olanın konu kodu ile giriş yapılır.
4. Hayvansal orijinli gübre işlenmesi:
5. Bu konuda yapılacak proje başvurularında konu kodu HOG-A olmalıdır.
6. Hayvansal orijinli gübreler, hayvanların dışkıları ile yataklıklarının artıklarından elde edilen gübrelerdir (Ahır gübresi veya çiftlik gübresi).
7. Bitkisel orijinli gübre işlenmesi:
8. Bu konuda yapılacak proje başvurularında konu kodu HOG-B olmalıdır.
9. Bitkisel orijinli gübreler, tarımsal amaçlı yetiştirilen bitkilerin kendisinden ya da işlenmesi sonrası elde edilen yan ürünlerden elde edilen gübrelerdir (Sera veya budama atıkları vb.).
   4. KIRSAL EKONOMİK ALTYAPI YATIRIM KONULARI
      4. Aile İşletmeciliği Faaliyetlerinin Geliştirilmesine Yönelik Altyapı Yatırımları

a. Bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin İşlenmesi, Paketlenmesi ve Depolanmasına Yönelik Yatırımlar

1. Konu kodu AİFG-A olmalıdır.
2. Bu başlık altında alt konular bazında belirtilen istisnalar hariç tüm yatırım niteliklerindeki başvurular kabul edilecektir.
3. Yatırımcının birincil üretimini yaptığı ürünlerin işlenmesine yönelik işleme tesisleri, soğuk hava deposu, soğuk oda, soğuk hava deposunda kullanılacak plastik kasalar, şoklama ünitesi, çelik silo ve paketleme üniteleri uygun harcama kapsamındadır. Yapılacak tesisin kapasitesi yatırımcının birincil üretim kapasitesinin üzerinde olabilir.

a.1 Bitkisel ürünlere yönelik yatırımlar

1. Bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
2. Meyve ve/veya sebze kurutma tesisi projelerinin iklimlendirme unsurlarını içermesi şarttır.
3. Sadece bitkisel üretim konusunda faaliyet gösteren başvuru sahipleri tarafından yapılacak başvurularda sisleme, don önlemeye yönelik makine ve ekipmanlar ile don ve dolu önleme ile gölgelemeye yönelik file ve/veya plastik/polimer örtü, hasat filesi alımı, kendi üretim kapasitesi ile sınırlı olmak kaydıyla boylama ve paketleme tesisi yatırımlarına ilişkin harcamalar uygun harcama kapsamında değerlendirilir. File ve plastik/polimer örtü alımlarında kuruluma ait yapı ekipmanlarını içerecek şekilde bütçelendirme yapılabilir.
4. Bitkisel ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğindeki başvurularda projenin bir parçası olarak sunulmak ve yatırımcının birincil üretim kapasite ile uyumlu olmak kaydıyla hasat ve yerden toplama makineleri hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Tek başına hasat ve yerden toplama makineleri alımına yönelik proje sunulması halinde hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
5. Tek parça (en az üç dekarlık) kivi ve benzeri bahçeler ile bağ tesislerine kordon telli terbiye sistemli/askı destek sistemi için proje başvurusunda bulunulabilir. Proje kapsamında ihtiyaç duyulan girdiler listesi güncel uygulama rehberinde verilmiştir.
6. Zeytinyağı konusunda;
7. Yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğindeki başvurularda yapılması planlanan tesisin, iki fazlı sistem üretim prosesini içermesi ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Zeytinyağı Tesislerinde Oluşan Atık Suların Yönetiminde Uyulması Gereken Teknik Hususlar konulu 2015/10 sayılı Genelgesindeki hususlara uygun olması ön koşuldur.
8. İki fazlı tesisler için kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular ya da üç fazlı tesislerin iki fazlı sisteme dönüştürülmesine yönelik kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
9. Un ve yem konularında;
10. Kapasite artırımı için depolama tesisi [çelik silo (konik/düz)] yapımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde proje başvurusu yapılabilir.
11. 6/2/2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle zarar gören ve afet bölgesi ilan edilen illerde un ve yem konusunda tüm niteliklerde yapılacak başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
12. Kütlü pamuk konusunda; sadece kütlü pamuğu lif ve çiğit olarak ayırarak çırçırlama işini yapan makinelerle çırçır randımanının yükseltilmesi amacına yönelik kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde proje sunulabilecektir.
13. Çayın işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik olarak sadece Artvin, Giresun, Ordu, Rize ve Trabzon illerinde yapılacak başvurular kabul edilir.

a.2 Hayvansal ürünlere yönelik yatırımlar

1. Hayvansal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
2. Hibeden faydalanan yatırımcılar ödeme için talepte bulunduklarında; proje sonucu yapılan tesis, yürürlükte olan mevzuat ve/veya sözleşme sonrası yayımlanmış mevzuatla [5996 sayılı Kanun, 6331 sayılı Kanun, 2872 sayılı Kanun (Süt toplama merkezleri hariç), 25902 sayılı ve 10/8/2005 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik, 27/12/2011 ve 28155 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği ile yatırım konusuyla ilgili diğer mevzuat] uyumlu olmalıdır.
3. Yatırımcılar mevcut işletmeleri için kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde başvuruda bulunmuşlarsa yukarıda belirtilen mevzuata uygun olarak hazırlanmış mevcut belgelerini veri giriş sistemine yüklemeleri gerekmektedir.

a.3 Süt ve süt ürünlerine yönelik yatırımlar

1. Süt ve süt ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanmasına yönelik başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
2. Proje, uygulama sonunda gerekli olan ulusal izin ve ruhsatlara sahip olmalıdır.
3. Mevcut işletmede üretim sırasında oluşan peynir altı suyunun süt ürünü olarak değerlendirilerek ekonomik değerinin artırılması için yapılacak proje başvuruları da kabul edilecektir.

a.4 Süt toplama merkezlerine yönelik yatırımlar

1. Yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
2. Hem mevcut bir süt işleme tesisi olan yatırımcılar hem de mevcut işletmesi olmadığı halde sadece süt toplama merkezleri kuracak olan yatırımcılar proje başvurusunda bulunabilirler.
3. Başvuru sahiplerinin mevcut süt işleme tesisi için kuracakları süt toplama merkezinin/merkezlerinin toplam kapasitesi mevcut işletmenin kapasite/ekspertiz raporunda belirtilen günlük süt işleme kapasitesinden fazla olamaz.
4. Süt toplama merkezlerinde çiğ sütün toplanması, süzülmesi, soğutulması ve uygun şartlar altında depolanması ön koşuldur.
5. Bu tesislerde süt; günlük toplanacaksa +8°C’den, günlük toplanmayacaksa +6°C’den yüksek olmayan sıcaklıklarda muhafaza edilmelidir.
6. Çiğ süt toplamada kullanılan tesisin yeri/yerleri ile tankın konacağı parselin/parsellerin mülkiyeti proje sahibine ait olmalı veya başvuru süresi içerisinde başlamak üzere en az 7 (yedi) yıllık kira sözleşmesi bulunmalı, başvuru sahibi bu belgeleri başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklemeli ve hibe sözleşmesi aşamasında noter onaylı kira sözleşmesini il müdürlüğüne sunmalıdır. Elektrik ve su tesisatları abonelikleri başvuru sahibi adına olmalıdır.
7. Çiğ süt toplamada kullanılan, süte temas edecek tankların en az 250 L/gün kapasitede olması, yeni olması, otomatik temizleme sistemine sahip olması, entegre sıcak su kaynağı ile süt kamyonuna süt transferini sağlamak için entegre süt pompasına sahip olması ve kullanılacak tankların yüzeylerinin, “Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği” ve “Gıda

Hijyeni Yönetmeliği” hususlarına uygun, bakımlı, kolay temizlenebilir, gerektiğinde dezenfekte edilebilir olması gerekir. Ayrıca sütün kabulü sırasında değer tespiti yapacak makine ve ekipmanlar hibe desteği kapsamında değerlendirilir.

8. Tarımsal amaçlı örgütler tarafından yapılacak başvurularda parsel/parseller ve abonelikler ortaklarının adına kayıtlı olabilir. Bu taktirde ortakların tesisin kendi adlarına kayıtlı parselde/parsellerde kurulmasına, başvuruların başladığı tarihten itibaren en az 7 (yedi) yıl süresince faaliyet göstermesine ve aboneliklerle ilgi tüm harcamaların kendilerince karşılanacağına dair rızalarının olduğu noter onaylı muvafakatname hibe sözleşmesi aşamasında il müdürlüğüne sunulmalıdır.
9. Projelendirilecek süt toplama tesisi/tesisleri:

S Faaliyette bulunan işletmeler için;

1. İşletmelerin kurulu bulunduğu il sınırları,
2. Tüzel kişi başvurularında tüzel kişiliğin ana sözleşmesi ve/veya tüzüklerinde belirtilmiş olan faaliyet alanları,
3. Süt işleme ile ilgili mevcut işletmesi bulunmayan ancak süt toplama amaçlı yeni tesis kuracak tarımsal amaçlı örgütler için ana sözleşmeleri ve/veya tüzüklerinde belirtilmiş olan faaliyet alanları, içerisinde olmalıdır.
4. Tarımsal Ürünlerin Depolanmasına Yönelik Yatırımlar (Çelik Silo ve Soğuk Hava Deposu)
5. Yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde yapılacak başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
6. Yeni tesis niteliğindeki başvurularda konu kodu AİFG-B olmalıdır.
7. Mevcut bir tesisin bir ünitesi olarak yapılacak başvurularda yatırımın niteliği teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon; konu kodu ise AİFG-A olmalıdır.
8. Çelik silo konusunda;
9. Mevcut tesise ait yapı kullanma izin belgesinin başvuru ekinde sunulması gerekmektedir.
10. Yapı ruhsatı hibe sözleşmesi aşamasında sunulmalıdır.
11. Teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde sadece yenilenebilir enerji üretimi hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
12. Soğuk hava deposu;
13. Soğuk hava deposu konusunda teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde sadece yenilenebilir enerji üretimi, soğuk hava deposu ekipmanları ile soğuk hava deposunda depolanan ürünlerin pazara sevki öncesi tasnifi ve kasalanması için kullanılacak makine ve ekipmanların alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
14. Yeni tesis niteliğinde yapılan başvurularda da soğuk hava deposunda depolanan ürünlerin pazara sevki öncesi tasnifi ve kasalanması için kullanılacak makine ve ekipmanların alımlarına yönelik gider kalemleri destek kapsamında yer alır.
15. Tarımsal amaçlı örgütler için üyelerinin su ürünleri yetiştiriciliği konusunda faaliyet göstermeleri halinde, üretim kapasiteleri oranında soğuk hava deposu yapımı ve buzlama makinesi alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilecektir.
16. Tarımsal Üretime Yönelik Sabit Yatırımlar
17. Başvurular için konu kodu AİFG-C olmalıdır.

c.1. Tarımsal üretime yönelik ahır ve ağıl yatırımları

1. Tüm niteliklerde yapılacak başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir. Ancak büyükbaş hayvan yetiştiriciliği konusunda tarımsal üretim planlaması kapsamında tarımsal açıdan yeraltı sularının yetersiz seviyede ve su kısıtı olduğunun Bakanlığımızca tespit edildiği 26/9/2024 tarihli ve 32674 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere Ödeme Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2024/31)’in 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (yyyy) bendinde belirtilen havzalarda yeni tesis ve kısmen yapılmış yatırımların tamamlanması niteliğinde yapılan başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
2. Başvuru sahibinin kendisine ait olan veya nihai rapor aşamasında edineceğini taahhüt edeceği hayvan varlığı büyükbaş hayvan yetiştiriciliği için proje kapasitesinin %50’sinden, küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için proje kapasitesinin %40’ından az olamaz. Var olan hayvan sayısı bilgisi ve/veya taahhütname başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklenir.
3. Yatırımcının başvuru aşamasında taahhüt ettiği hayvan varlığı izleme süresi boyunca büyükbaş hayvan yetiştiriciliği için %50’nin, küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için ise %40’ın altına düşemez ve izleme süresi sonunda başvuru aşamasında taahhüt edilen proje kapasitesinin büyükbaş hayvan yetiştiriciliği için en az %90’ına, küçükbaş hayvan yetiştiriciliği için ise en az %85’ine ulaşılması gerekmektedir. İzleme süresi boyunca ve il proje yürütme birimi tarafından yapılacak son kontrolde taahhüt edilen/mevzuatta belirtilen proje kapasitesine ulaşılmadığının tespiti halinde hibe sözleşmesi hükümlerince fesih işlemleri başlatılır.
4. Bu konu başlığı altında yapılacak yatırımlar için hibe desteği kapsamında değerlendirilecek alanlar, tarıma dayalı ekonomik yatırım konularında belirtilen alanlar olup bu alanların tamamının projede yer alması zorunlu değildir. Ancak tesis tamamlandığında alınması gerekli yasal izin ve ruhsatlardan yatırımcı sorumlu olup bu hususta proje kapasitesi ve hayvan sayısına göre zorunlu olarak bulunması gereken alanlar projede planlanmalıdır.
5. Damızlık hayvan yetiştiriciliği projelerinde hibe desteği kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlar: Gübre yönetimi için; gübre sıyırıcısı, gübre karıştırıcısı, gübre pompası, süt üretimi için; bilgisayarlı sürü yönetimine sahip sağım ünitesi veya komple sistem süt sağım ünitesi, seyyar süt sağım makinesi, süt soğutma ve depolama tankı (Sütü en az 2 (iki) gün depolayacak kapasitede olacaktır.), sürü yönetimi için; başvuru aşamasında taahhüt edilen hayvan varlığı üzerinden belirlenen kapasiteyle orantılı; mastitis tespit cihazı, kızgınlık tespit sistemi, ineklerde doğum takip sistemi, üreme ve tohumlama takibi, muayene, aşı ve tedavi işlemleri, süt takibi sistemleri, yem üretimi için; yem karma (sabit/hareketli/elektrikli/şaftlı), yem kırma/ezme makinesi (elektrikli/şaftlı), suluk, otomatik süt sağım robotu, otonom buzağı besleme robotu, otonom yem itme robotu, otonom gübre sıyırma robotu, ısıtma ve soğutma için klimalar, hayvan bakım aracı (travay), padok (Rulo/tabaka yatak, yatak durak demiri/yatak demir sistemleri ve/veya yemlik kilidi), gübre seperatörü, sıvı gübre tankeri, havalandırma ve serinletme fanları, otomatik hayvan kaşıma fırçası (kaşağı), balya makinesi ve silaj makinesi, yemleme bandı (konveyör)/elektrikli raylı yem karma-dağıtma makinesi, kantar hibe desteği kapsamında değerlendirilecektir.
6. Büyükbaş besi yetiştiriciliği projelerinde hibe kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlar: Gübre yönetimi için; gübre sıyırıcısı, gübre karıştırıcısı ve gübre pompası, yem üretimi için; yem karma makinesi (sabit/hareketli/elektrikli/şaftlı), yem kırma/ezme makinesi (elektrikli/şaftlı), suluk, hayvan bakım aracı (travay), padok (Rulo/tabaka yatak, yatak durak demiri/yatak demir sistemleri ve/veya yemlik kilidi), havalandırma ve serinletme fanları, otomatik hayvan kaşıma fırçası (kaşağı), gübre seperatörü, balya makinesi, silaj makinesi, kantar, sıvı gübre tankeri, yemleme bandı (konveyör)/elektrikli raylı yem karma-dağıtma makinesi, ısıtma ve soğutma için klimalar hibe desteği kapsamında değerlendirilecektir.
7. Küçükbaş hayvan yetiştiriciliği projelerinde; yem deposu, gübre deposu, soğutma sistem odası ve yıkama ünitesi yapımı isteğe bağlı olup zorunlu olmayan alanlardır. Suluk, seyyar/sabit süt sağım ünitesi ve süt soğutma tankı, gübre sıyırıcı, gübre karıştırıcı, gübre pompası, süt soğutma ve depolama tankı, yemlik, kantar, yem kırma-ezme makinesi, yem karma makinesi, yemleme bandı (konveyör)/elektrikli raylı yem karma-dağıtma makinesi, balya makinesi, silaj makinesi, koyun kırkma makinesi isteğe bağlı bütçelendirilebilir. Kaba yem depoları sundurma olarak da projelendirilebilir.
8. Alınacak makine ve ekipmanlar, işletmenin kapasitesi ile uyumlu olması koşuluyla hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
9. Ayrı bölümlerde yer alması şartıyla, koyun ve keçi yetiştiriciliği aynı tesiste projelendirilebilir.
10. . Kapalı ortamda bitkisel üretime yönelik yatırımlar
11. Bu başlık altında sadece yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon yatırım niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
12. Modern sera konusunda ekonomik yatırımlar kapsamında belirtilen kriterler geçerlidir.
13. Yüksek tünel; mahya yüksekliği 4,5 metreye kadar olan, bağımsız veya bloklar halinde yapılabilen, konstrüksiyonunda galvaniz profil ve/veya galvaniz boru kullanılarak inşa edilmiş; meyve, sebze ve süs bitkisi yetiştiriciliğinin yapıldığı tesistir.
14. Yüksek tünelde süs bitkisi yetiştiriciliği; dış mekân, iç mekân, kesme çiçek ve soğanlı yumrulu bitki yetiştiriciliğini kapsar.
15. Yüksek tünel inşasında kullanılan konstrüksiyon ve diğer yapı elemanları, altyapı işleri, beton işleri, örtü malzemesi ve ekipmanları hibeye esas proje giderleri olarak değerlendirilir.
16. Yeni tesis yatırım niteliğindeki yüksek tünel başvuruları; sulama sistemleri ve gübreleme sistemini bir bütün olarak içermelidir.
17. Örtüaltı Kayıt Sistemi Yönetmeliğine uygun olarak ÖKS’ye kayıt yaptırılması gerekir. ÖKS kayıt belgesi nihai rapor ekinde il müdürlüğüne sunulur.
18. Projelendirilmek istenildiği taktirde tesisin ısıtma sistemi; katı yakıtlı bir sistem olabileceği gibi yenilenebilir enerji sistemlerini de içerebilir. Hibeye esas proje giderleri arasında, ısıtma sisteminin yanında izolasyon sistemleri ve ısı pompası da uygun giderler kapsamında kabul edilir.
19. Hâlihazırda üretim yapılan yüksek tünelde yenilenebilir enerji, sulama sistemleri, otomasyon sistemleri (havalandırma), gübreleme sistemleri, ısıtma sistemleri, ısı perdesi ve sera örtüsü, tesisin tarımsal üretim kapasitesiyle uyumlu olması şartıyla hibe kapsamında değerlendirilir. Örtü malzemesi olarak en az 36 ay ömürlü malzeme kullanılmalıdır.
20. Teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurularda ısıtma sistemi olarak yenilenebilir enerji üretim kaynakları projelendirildiğinde dekar başı maliyet, yüksek tünelde dekar başı maliyetin en fazla %30’u; yenilenebilir enerji üretim hariç otomasyon sistemleri (havalandırma), sulama sistemleri, gübreleme sistemi, ısıtma sistemi, ısı perdesi ve sera örtüsü bir bütün olarak projelendirildiğinde ise dekar başı maliyet, ısıtma sistemi bulunmayan ya da katı yakıtlı yüksek tünelde dekar başı maliyetin en fazla %60’ı olmalıdır. Sulama, gübreleme ve havalandırma ekipmanlarından herhangi birini içeren mevcut tesisler için teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurularda tesiste eksik olan sulama, gübreleme ve havalandırma ekipmanlarından herhangi biri için başvuruda bulunulabilir. Bu durumda her bir ekipman için dekar başı maliyetin en fazla %15’i olmalıdır.
21. Yüksek tünelde dekar başı maliyet:
22. Isıtma sistemi kullanılmadığında en fazla 650.000 TL/daa
23. Isıtma sistemi olarak katı yakıtlı bir sistem kullanıldığında en fazla 690.000 TL/daa 
24. c) Isıtma sistemi olarak yenilenebilir enerji üretim kaynakları kullanıldığında en fazla 800.000 TL/daa’dır.
25. Yüksek tünel için özel pozlar ve referans fiyatlar uygulama rehberinde yer almaktadır.
26. . Yağmur hasadı için jeomembran gölet yapımına yönelik yatırımlar
27. Yeni tesis niteliğinde yapılacak başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
28. Bu kapsamda yapılacak başvurular; tarımsal kullanım amaçlı olarak yüzey akışı sularını depolayan ve su bütçesi üzerinde baskı oluşturmayan, kazı yeri 2 m derinliğinde, topografik koşullara göre 9,5-12 m genişlik ve/veya uzunluk olacak şekilde 100 m³ su alacak havuz boyutlarına sahip yağmur hasadı sistemlerinin uygulanması ve yaygınlaştırılması projelerini kapsamaktır.
29. Başvuruda sunulması zorunlu izin ve ruhsatlar, başvuru sahibi ile ilgili bilgi ve belgeler, plan, proje, raporlar ve maliyet konuları uygulama rehberinde verilmiştir.

ç. Kültür Mantarı Üretimine Yönelik Yatırımlar

1. Konu kodu AİFG-Ç olmalıdır.
2. Bu başlık altında tüm yatırım niteliklerindeki kapalı ortamda bitkisel üretim tesislerine yönelik başvurular kabul edilecektir.
3. Kültür mantarı yetiştiriciliğine yönelik gerekli makine ekipmanların alımı uygun harcama kapsamında değerlendirilir.
4. En az 2 kat ranza veya diğer sistemlerin uygulandığı, sırt pompası, sulama sistemi, birer adet vantilatör, aspiratör, higrometre ve termometre içeren tesis yapımına yönelik projeler hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
5. Kültür mantarı üretimine yönelik sabit yatırımlar mantar üretim tesisi ve bu tesisin kapasitesine uygun kompost hazırlama ünitesi ile birlikte projelendirilebileceği gibi sadece mantar üretim tesisi olarak da projelendirilebilir.
6. Yeni tesis olarak tek başına kompost hazırlama ünitesine hibe desteği verilmez. Ancak mevcut bir mantar üretim tesisi için yapılacak kompost hazırlama ünitesi için kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde başvuruda bulunulabilir.

d. Yenilenebilir Enerji Tesisleri Yapımına Yönelik Yatırımlar

1. Proje sadece yenilenebilir enerji üretimi konusunda bütçelendirilmişse konu kodu AİFG-D olmalıdır.
2. Bu başlık altında kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyonu yatırım niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
3. Yenilenebilir enerji kaynağı kullanılacak bütün yatırım konularında yenilenebilir enerji üretimi, mevcut veya Tebliğ kapsamında kurulacak yeni tesisin kapasite/ekspertiz raporunda hesaplanan yıllık enerji ihtiyacının en az %51’ini en fazla %110’unu karşılayacak şekilde projelendirilmesi halinde hibe desteğinden faydalandırılır.
4. Tesise ait son enerji faturaları ile makine ekipmanların aktif çalışma süreleri il müdürlüğü tarafından kapasite/ekspertiz raporunun teyidinde kullanılabilir.
5. Elde edilen enerjinin, mevcut veya Tebliğ kapsamında kurulacak yeni tesisteki enerji ihtiyacının %110’unu aşması durumunda elde edilen toplam enerji ile tesiste ihtiyaç duyulan enerji oranlanarak hibe ödemesi yapılır. Bu oranların dışında kalan kısımlar ayni katkı olarak karşılanır.
6. Başvuruya esas yatırım projesinin bir ünitesi yenilenebilir enerji üretimi ünitesi ise mücbir sebepler kapsamında, uygulamanın herhangi bir aşamasında, projede öngörülen kurulu gücün %51’in altına düşmesi ve bu durumun da resmi belgelerle ispat edilmesi halinde, yenilenebilir enerji üretimi ünitesine ait giderler hibeye esas proje tutarından düşürülerek yatırımın geri kalan kısmı hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
7. Bağlantı anlaşmasında belirtilen gücün, bağlantı izni ve ruhsatı veren kurumdan kaynaklanan sebeplerle, projede öngörülen kurulu gücün %51’in altına düşmesi ve bu durumun da ilgili kurumdan alınmış resmi belgelerle ispat edilmesi halinde, gerekçeleriyle birlikte tespit tarihinden itibaren 1 (bir) ay içerisinde yatırımcının talep etmesi, il müdürlüğünün mevzuata uyarlılığını inceleyerek il proje yürütme biriminin uygun rapor düzenlemesi ve İl Müdürünün de raporu onaylaması halinde, gerekli belgeler Genel Müdürlüğe gönderilir. Genel Müdürlüğün de talebin mevzuata uyarlılığını tespit ederek talebi uygun görmesi halinde sözleşme tasfiye edilir ve yatırımcının teminatı iade edilir.
8. Kurulu güç mevcut trafo üzerinden değil işletmeye ait kapasite/ekspertiz raporundaki mevcut makinelerin çalışma süreleri ve güçleri üzerinden hesaplanır.
9. Elde edilen enerjinin ulusal şebekeye bağlanması şarttır.
10. Jeotermal enerji kaynağı için kiralama yapılabilir. Kiralama süresi başvuru süresi içerisinde başlamak üzere en az 7 (yedi) yılı kapsamalıdır. Kiralama bedeli ise hibe desteği kapsamında değerlendirilmez. Tesisin bulunduğu parselde yer alan jeotermal nakil hattı hibe desteği kapsamında olup parsel dışındaki nakil hattı hibe desteği kapsamı dışındadır.
11. Ayrıca yenilenebilir enerji tesisi projesi, yaylacı ve göçer faaliyetleri kapsamında büyükbaş veya küçükbaş hayvan yetiştiriciliği veya arıcılık ve arı ürünleri üretimi ile bitkisel üretim yapan küçük ölçekli aile işletmelerinin kendi enerji taleplerini karşılamak amacıyla 5 kW ya kadar off-grid sistem (PV’ler aracılığıyla üretilen fazla enerjiyi akülerde depolayan, şebekeye bağlı olmayan solar fotovoltaik sistemler) kurulmasını içerebilir.
    4. Arıcılık ve Arı Ürünlerine Yönelik Yatırımlar
12. Başvurular için konu kodu AÜİP olmalıdır.
13. Bu başlık altında yeni tesis, kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyonu niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
14. Ayrıca şebekeden bağımsız solar fotovoltaik (off-grid) sistemler konusunda proje kabulü yapılacaktır.
15. Arıcılık yatırımları kapsamında,
    • Bal ve diğer arı ürünlerinin üretimine yönelik 30 (otuz) ile 500 (beş yüz) kovan aralığındaki işletmeler,
    • Ana arı üretimine yönelik yatırımlar,
    • Bal ve diğer arı ürünlerinin işlenmesi ve paketlenmesine yönelik tesisler desteklenecektir.
16. Bu konu başlığı altında; arı ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması için müştemilat inşası, arıcılıkla ilgili ekipman alımı, çiftlik içerisinde balın işlenmesi ve paketlenmesi için işleme ve paketleme hatları satın alınması veya mevcut hatların modernizasyonu, lisanslı üreticiler tarafından ana arıların üretilmesi için yetiştirme istasyonlarının kurulması ve donatılması, işleme ve paketlemeye yönelik tesis kurulumlarında tesisin öz tüketimi için yenilenebilir enerji üretimi amacıyla inşaat işleri ile makine ve ekipman alımları destek kapsamındadır.
17. Hibe desteği kapsamında kovan alımı yapılan projelerde arılı kovan sayısı nihai rapor aşamasında başlangıçta taahhüt edilen sayının en az %20’si, izleme süresi sonunda ise %100’ü olmalıdır.
18. Sadece arıcılık için proje başvurusunda bulunan yatırımcılar;

o Başvuru aşamasında AKS (Arıcılık Kayıt Sistemi)’ye kayıtlı olduğunu gösteren belge sunmalıdır. Başvuru sahibinin proje sunduğu il ile AKS’de kayıtlı olduğu il aynı olmalıdır.

o Kendi enerji taleplerini karşılamak amacıyla 5 (beş) kW’a kadar off-grid sistem kurulumunu içeren yenilenebilir enerji üretim sistemi başvurusu yapabilir.

8. Bal ve diğer arı ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması için yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon yatırım niteliğinde proje sunulması halinde yatırım yerinin mülkiyeti yatırımcıya ait olmalı ya da yatırım yeri kiralanmış ise, kiralama süresi başvuru süresi içerisinde başlamak üzere en az 7 (yedi) yılı kapsamalıdır.
9. İşletme kapasitesine uygun olmak şartıyla, hibe kapsamında değerlendirilen makine, ekipman ve malzemeler uygulama rehberinde belirtilmiştir.
10. Fondan arı yemi makinesi sadece tarımsal amaçlı örgütler için hibe desteği kapsamında değerlendirilecektir.
11. Arı kolonisi alımları hibe desteği kapsamında değildir.
12. Ödeme aşamasında yatırımcının AKS’ye kaydedilmiş güncel kovan sayılarını gösterir belge istenir.
    4. Bilişim Sistemleri ve Eğitimi Yatırımları (Akıllı Tarım Uygulamaları)
13. Başvurular için konu kodu BSY olmalıdır.
14. Bu başlık altında uygulama rehberinde yer alan akıllı tarım uygulamaları ile tarımsal bilişim ve çiftlik bilgi sistemi uygulamaları konularında, mevcut tesislerin teknoloji yenileme ve/veya modernizasyonu niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
15. Zirai insansız hava araçları sadece tarımsal amaçlı örgütler için hibe desteği kapsamında değerlendirilecektir.
16. Destek kapsamındaki gider kalemleri uygulama rehberinde belirtilmiştir.
    4. El Sanatları (Zanaatkȃrlık) ve Katma Değerli Ürünlere Yönelik Yatırımlar
17. Başvurular için konu kodu ESKÜ olmalıdır.
18. Bu konuda, işletme binaları ve üretim tesisleri; yerel gıdalar ve tarımsal ürünlerin üretilmesi, işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması konularında yeni tesis, kapasite artırımı ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyonu niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
19. İşletmenin öz tüketimi için yenilenebilir enerji üretimine yönelik yatırımlar hibe desteği kapsamındadır.
20. Bitkisel ürünlerin birincil üretimi bu kapsamda değerlendirilmez.
21. Destek kapsamındaki zanaatkârlık (el sanatları) faaliyetleri ve ürünleri ile katma değerli ürünler uygulama rehberinde belirtilmiştir.
    4. İpek Böceği Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar
22. Başvurular için konu kodu İPY olmalıdır.
23. Bu başlık altında yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular kabul edilecektir.
24. Üretim amaçlı yapılacak tesis, üretilen kozaların depolanması ve kurutulması için gerekli alanı da içeren 3 ve/veya daha fazla katlı kerevet ile besleme yapılabilecek şekilde olmak üzere tekli besleme evlerinde minimum 2,80 metre, toplu besleme evlerinde minimum 3,20 metre tavan yüksekliğine ve tekli besleme evlerinde en az 100 m² toplu besleme evlerinde en az 500 m² brüt alana sahip olmalıdır.
25. İpek böceği yetiştirilecek dut bahçelerinin kurulumu ve beslenme evi yapımı da hibe desteği kapsamındadır.
26. Makine ekipman alımları, ısıtma/soğutma/havalandırma sistemleri ile sulama sistemleri de hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
27. İpek böcekçiliği projesinin tamamlanmasından sonra nihai rapor ekinde İKS (İpek Böcekçiliği Kayıt Sistemi) kayıt belgesinin sunulması gerekmektedir.
    4. Su Ürünleri Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar
28. Başvurular için konu kodu SÜY olmalıdır.
29. Bu başlık altında iç sularda ve toprak havuzlarda üretim faaliyetlerini içeren tüm yatırım niteliklerindeki başvurular kabul edilecektir.
30. Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımlar kapsamında iç sularda ve toprak havuzlarda yetiştiricilik konusunda hibe desteği verilen türler bu başlık altında da hibe desteği verilecek türler olarak kabul edilir.
31. Hibeye esas bütçe kapsamında değerlendirilecek kalemler Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımlar kapsamında karada su ürünleri yetiştiricilik tesisleri, kuluçkahaneler ile kapalı devre sistem için hibe desteği kapsamında değerlendirilecek makine ve ekipmanlar başlıkları altında belirtilmiştir.
    4. Tarımsal Amaçlı Örgütler İçin Makine Parkı Yatırımları
32. Başvurular için konu kodu MP olmalıdır.
33. Yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğindeki başvurular hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
34. Tarımsal amaçlı örgütler için ortak ihtiyaçlarına hizmet edecek makine parkları yatırımları konusunda yeni tesis ile teknoloji yenileme ve/veya modernizasyon niteliğinde proje kabulü yapılacaktır. Birincil ve ikincil üretim yatırımlarını kapsayan makine ekipmanlar uygun harcama kapsamındadır.
35. Makine ve ekipmanın muhafazası için bina inşası ile hizmet verilmesi öngörülen yerde mevcut potansiyel için yeterli sayıda ve uygun ölçüde makine ekipman alımına yönelik proje sunulabilir.
36. Projede yer alan inşaat işleri ile makine ve ekipman alımları, başvuru yapan üretici örgütünün faaliyet alanlarıyla ilgili olmalıdır.
37. Bu kapsamda verilecek desteklerle, makine ekipmanların üretici örgütü tarafından ortaklara kiralanması suretiyle ortakların müşterek kullanımının sağlanmasını amaçlamaktadır. Üretici örgütünün kendi bünyesinde sabit olarak tesis edeceği ve/veya kullanacağı makine ekipmanlar destek kapsamında olmayacaktır.
38. Bu konu başlığı altında balya makineleri, biçer/biçer bağlar, biçerdövere montajlı sap toplamalı saman makineleri, çayır biçme makineleri, çekilir tip harman makineleri, kuluçka dolabı (inkübasyon kabini su ürünleri), mısır silaj makineleri, ot silaj makineleri, pnömatik ekim makineleri, silaj paketleme makineleri, taş toplama, üniversal ekim makineleri (sıraya ekim makineleri), yem karma ve dağıtma makineleri, çay hasat makineleri hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
39. Kahverengi kokarca ile mücadele kapsamında alınacak zirai mücadele alet, makine ve ekipman alımları hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
40. Makine parkı yatırımlarında tarımsal amaçlı örgütün her 21 (yirmi bir) üyesi için en fazla 1 (bir) adet makine ekipman alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilir.
    4. Tıbbi ve Aromatik Bitkilere Yönelik Yatırımlar
41. Başvurular için konu kodu TABY olmalıdır.
42. Bu başlık altında, tıbbi ve aromatik özelliği olan bitkilerin işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması için tüm yatırım niteliklerindeki başvurular kabul edilecektir.
43. Lavanta, biberiye, kekik gibi tıbbi ve aromatik bitkisel ürün ekimi olan çiftçilere; kapasite kısıtları tablosunda belirtilen üretim alanı ve miktarda yağ işleme kapasiteleri olması koşuluyla veya nihai rapor aşamasında bu kapasiteye ulaşacaklarını başvuru sırasında taahhüt etmeleri şartı ile üretimleriyle orantılı bir adet distilasyon kazanı, soğutucu eşanjörü, su separatörü, yağlı su toplama tankı, yakıt tankı ve su pompası satın alımları ile tesis inşası konusunda hibe desteği verilecektir. Nihai rapor ekinde ulaşılan kapasite ile ilgili olarak kapasite/ekspertiz raporu ibraz edilmelidir.
44. Destek kapsamında olan tıbbi aromatik bitkiler: Adaçayı, alıç, aloe vera, altın otu, anason, aronya, aslanpençesi, aspir, biberiye, civanperçemi, çakşır, çemen, çobançantası, çörekotu, çöven, dağ çayı, defne, dereotu, devedikeni, domuz turpu, ebegümeci, ekinezya, eşek hıyarı, fesleğen, geven, goji berry, göl soğanı, gümüş düğme, hardal, haşhaş, hatmi, hint yağı, hodan, hünnap, ıhlamur, ısırgan otu, kapari/kebere, karaasma, karabuğday, karahindiba, kekik, kenevir, kırmızı biber, kısa mahmut, kimyon, kişniş, kolza (kanola), kuşburnu, kuzukulağı, lavanta, maydanoz, mayıs papatyası, melek otu, Meryem ana, mersin, meyankökü, nane, nezle otu, oğul otu, öksürük otu, pelin, pire otu, rezene, safran, salep, sarı kantaron, sarımsak, sumak, şerbetçiotu, şeker otu, şevketi bostan, üzerlik otu, vanilya, yaban mersini, yağ gülü, yüksükotu, zencefil ve zerdeçaldır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

5. GİDER KALEMLERİ
   5. HİBE DESTEĞİ VERİLEN GİDER KALEMLERİ

Projede yer alan gider kalemleri öncelikle Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı inşaat ve tesisat birim fiyatları listelerinde yer almalı, anılan Bakanlığın listelerinde yer almaması halinde diğer kamu kurum ve kuruluşları pozları kullanılmalıdır. Bu listelerde bulunmayan pozlar için referans fiyat komisyonu tarafından belirlenen referans fiyatlar kullanılabilir. Gider kalemleri için uygulama rehberi ile belirlenmiş bir referans fiyat bulunmaması durumunda Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) referans fiyatları da kullanılabilir.

1. İnşaat işleriyle ilgili mimari, statik, elektrik, sıhhi tesisat ve çevre düzenlemesine ait uygulama projeleri ile bu projelere ait metraj ve keşif özetlerinin imzalı suretlerinin incelenmek üzere hibe sözleşmesi ekinde sunulmuş olması gerekir. Bu uygulama projelerini hazırlayan kişinin ilgili meslek odasına kayıtlı olması şarttır.
2. Bakıcı evi için hibeye esas tutar hayvan yetiştiriciliğine yönelik başvurularda 360.000 (üç yüz altmış bin), su ürünleri yetiştiriciliğine yönelik başvurularda 300.000 (üç yüz bin) Türk Lirasını aşamaz.
3. Yapılarda tüm alanların kullanım amacı belirlenmiş ve yatırım amacı ile uyumlu olmalıdır. Aksi durumda ilgili harcamalarda kesinti yapılabilir veya yapının tamamı hibe desteği dışında değerlendirilebilir.

ç) Projede idari alan planlanmış olması halinde bu alanın büyüklüğü yatırımın kapasitesi ve tam zamanlı çalışan sayısı ile orantılı olmalıdır. İhtiyaç fazlası büyüklükte planlama yapıldığının tespit edilmesi durumunda, ilgili binanın tamamı hibe desteği dışında değerlendirilecektir.

4. Avan proje, başvuruya konu tesise ait vaziyet planı ile tesisin ihtiyaçlarına göre elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan, konu ile ilgili proje müellifleri tarafından imzalanmış mimari proje ve makine yerleşim planı ile mimari projeye uygun inşaat, elektrik ve sıhhi tesisat yaklaşık maliyetleri ya da toplam inşaat alanının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının inşaat ve tesisat birim fiyatları ile hesaplanan yaklaşık maliyetin yer aldığı projedir.
5. Avan proje ile başvurulması halinde başvuru aşamasında konu ile ilgili proje müellifleri tarafından imzalanmış mimari proje ve makine yerleşim planı sunulacaktır. Avan projede imzası bulunan konu ile ilgili proje müelliflerinin ilgili meslek odalarına kayıtlı olması zorunlu değildir. Ancak başvuru aşamasında konu ile ilgili proje müelliflerine ait diplomaların veri giriş sistemine yüklenmesi gerekir. Mimari projeye uygun inşaat, elektrik ve sıhhi tesisat yaklaşık maliyetleri ya da toplam inşaat alanının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının inşaat ve tesisat birim fiyatları ile hesaplanan yaklaşık maliyeti başvuru dosyasında bulunmalıdır. Bu projelerde onay şartı aranmaz.
6. Tatbikat projesi ile başvurulması halinde; mimari, statik, elektrik, sıhhi tesisat vb. projeler ile bunların ayrıntılı metraj ve yaklaşık maliyetlerinin sunulmuş olması gerekir. Aşağıdaki hususları taşımayan proje evrakı reddedilecektir:
7. Detaylı metraj cetveli ilgili odaya kaydı bulunan mühendis/mühendisler (Harcama kalemlerine göre inşaat mühendisi, mimar, elektrik mühendisi ya da makine mühendisi) tarafından imzalanmış, tarih atılmış ve kaşelenmiş olmalıdır. Mühendislere ait oda kayıt belgeleri başvuru aşamasında veri giriş sisteminin ilgili kısmına yüklenmelidir.
8. Elektrik tesisat projeleri ve mekanik projeler ilgili odaya kaydı bulunan proje müellifi tarafından imzalanmış, tarih atılmış ve onaylanmış olmalıdır. Müelliflere ait oda kayıt belgeleri başvuru aşamasında veri giriş sisteminin ilgili kısmına yüklenmelidir.
   5. MAKİNE, EKİPMAN VE MALZEME ALIM GİDERLERİ
9. Tatbikat projesi ile başvurulması halinde makine ve ekipman listesi ile yerleşim planı ilgili odaya kaydı bulunan proje müellifi tarafından imzalanmış ve kaşelenmiş olmalıdır. Müelliflere ait oda kayıt belgeleri başvuru aşamasında veri giriş sistemine yüklenmelidir.
10. Makine ve ekipman ile ilgili düzenlenen teknik şartname başvuru aşamasında sunulur. Makine, ekipman ve malzeme alım giderlerine ait teknik şartnameyi, metraj ve keşfi, makine yerleşim planını ve bina büyüklüğü ile alınan makinelerin uyumlu ve üretim aşamalarında gerekli olduğuna dair raporu hazırlayan ve tasdik eden kişilerin ilgili meslek odasına kayıtlı olmaları şarttır.
11. Kamera sistemleri alımı hibe desteği kapsamında değerlendirilmez.
    5. AYNİ KATKILAR
12. Proje sahipleri tarafından taahhüt edilen ayni katkı, mutlaka bir iş karşılığı olmalı ve bütçe büyüklüğü ile birlikte iş kalemi olarak hibe başvuru formu bütçe tablolarında belirtilmelidir. Bu nedenle de hibe başvuru formu ve bütçe tablolarının ayni katkı bölümlerinde yapılması planlanan işler mutlaka ayrıntılı olarak belirtilmelidir.
13. Yatırımcının inşaat ile ilgili ayni katkısı gerçekleşmeden ve inşaat bir bütün olarak tamamlanmadan makine, ekipman ve malzeme alımı ile ilgili hibe ödemesi talep edilemez. Yatırımcının makine, ekipman ve malzeme alımı için taahhüt ettiği ayni katkı yerine getirilmeden makine, ekipman ve malzeme alımı ile ilgili hibe desteği talep edilemez.

ALTINCI BÖLÜM

6. BAŞVURU AŞAMASI
   6. BAŞVURU ZAMANI
7. Başvurular 24/2/2025 tarihinde başlayıp 21/4/2025 tarihi saat 23:59’da sona erecektir.
8. Son başvuru tarihi bitiminde veri giriş sistemi başvurular için veri girişine kapatılır.
9. Yapılan başvurular son haliyle işleme alınır.

ç) Başvuru süresi içerisinde işlemleri tamamlanmayan başvurular kabul edilmeyecektir.