Resmi Gazete Tarihi: 04.07.2005 Resmi Gazete Sayısı: 25865

TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA MADDELERİ İLE TEMASTA BULUNAN PLASTİK MADDE VE MALZEMELER TEBLİĞİ

(TEBLİĞ NO: 2005/31)

Amaç

Madde 1 – Bu Tebliğin amacı, gıda maddeleri ile temasta bulunan plastik madde ve malzemelerin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretilmesini, işlenmesini, depolanmasını,taşınmasını ve pazarlanmasını sağlamak üzere özelliklerini belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (Değişik:RG-5/3/2008-26807)

Bu Tebliğ; son hali ile gıdaya temas edebilen veya etmesi tasarlanan, tamamen plastikten oluşmuş olan madde ve malzemeleri, çok katlı plastik madde ve malzemeleri ve iki veya daha fazla farklı plastik malzemenin bir araya gelmesiyle tıpalardaki contaları oluşturan plastik katlar veya plastik kaplamaları kapsar.

Madde ve malzemeler iki veya daha fazla kattan oluşuyor ve bu katlardan bir veya birden fazlası plastik değilse, gıda ile doğrudan temasta bulunan yüzeyi plastik olsa dahi bu Tebliğ kapsamına dahil değildir.

Hukuki dayanak

Madde 3 – Bu Tebliğ 16/11/1997 tarihli ve 23172 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan“Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği” ne göre hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4 – Bu Tebliğde geçen;

Plastik: Polimerizasyon, kondensasyon polimerizasyonu, katılım polimerizasyonu veya diğer benzer işlemlerle düşük molekül ağırlıklı moleküler bileşikleri ya da doğal makro moleküllerin kimyasal değişimi ile elde edilen organik makromoleküler bileşikleri ifade eder. Diğer bileşikler veya maddeler bu makro moleküler bileşiklere eklenebilir.

Plastik olarak değerlendirilmeyen madde ve malzemeler: Verniklenmiş veya verniklenmemiş rejenere selüloz film, elastomerler ile doğal ve sentetik kauçuklar, plastiklerin eklenmesi ile modifiye edilmiş veya edilmemiş kağıt ve mukavva, mikrokristal vakslar ve/veya sentetik vakslar dahil olmak üzere parafin vakslar ve bu vaksların birbirleri ile ve/veya plastiklerle oluşturdukları vaks karışımlarından elde edilen yüzey kaplamaları, iyon değiştirici reçineler ve silikonlar plastik olarak değerlendirilmez.

Çok katlı plastik madde veya malzeme: (Ek:RG-5/3/2008-26807)Her biri tamamen plastik olan iki veya daha fazla kattan oluşan ve bu katların yapıştırıcıyla veya başka bir yöntemle birleştirilmesiyle oluşan madde veya malzemelerdir.

(Ek:RG-5/3/2008-26807) Engelleme işlevli plastik: 22/4/2002 tarihli ve 24734 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi – Gıda Maddeleri ile Temasta Bulunan Madde ve Malzemeler Tebliğinde yer alan genel yükümlülükleri sağlayan bir veya birden çok plastik kattan oluşan engelleme malzemesidir.

(Ek:RG-5/3/2008-26807) Kendiliğinden geçiş: Malzemenin üretim ve depolama gibi aşamalarında çeşitli nedenlerle gıda ile temas etmeyen yüzeyin gıda ile temas eden yüzey ile etkileşiminden kaynaklanacak migrasyondur.

(Ek:RG-5/3/2008-26807) Yağsız gıdalar: Migrasyon testinde 4/7/2005 tarihli ve 25865 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi – Gıda Maddeleri ile Temasta Bulunan Plastik Madde ve Malzemelerin Bileşenlerinin Migrasyon Testinde Kullanılan Gıda Benzerleri Listesi Tebliğinin EK’inde yer alan “Benzer D”dışındaki benzerlerin kullanıldığı gıdalardır.

Ürün özellikleri

Madde 5 – Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerin özellikleri aşağıda verilmiştir:

a) (Değişik:RG-5/3/2008-26807)

Plastik madde ve malzemelerin bileşenlerinin gıda maddesine geçiş miktarı, gıda maddesinin veya gıda benzerinin her kilogramı için 60 mg’ı geçmemelidir. Bu değer plastik madde veya malzemenin toplam migrasyon limiti olarak tanımlanır (mg/kg). Ancak, aşağıdaki durumlarda bu limit, madde veya malzemenin her desimetrekaresi için 10 miligram olacaktır.

-Dolum kapasitesi 500 mL’den az ve 10 L’den fazla olan kaplar veya doldurulabilir kaplar veya kap benzeri malzemeler.

-Film, levha veya diğer madde ve malzemeler gibi doldurulamayan veya temas halinde olduğu madde veya malzemenin yüzey alanı ile temas ettiği gıda miktarı arasında ilişki kurulamayan durumlarda.

1/11/2007 tarihli ve 26687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi-Bebek ve Küçük Çocuk Ek Gıdaları, 28/8/1998 tarihli ve 23447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi-Bebek Mamaları-Bebek Formülleri, 16/8/2000 tarihli ve 24142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi-Devam Mamaları-Devam Formülleri Tebliğlerinde tanımlanan küçük çocuk veya bebek gıdalarıyla temas eden veya temas edecek madde ve malzemelerde toplam migrasyon limiti 60mg/kg’ı geçmemelidir.

b) Plastik madde ve malzemelerin imalatında kullanılan monomerler ile diğer başlangıç maddelerine ait kısıtlamalar Ek 2, A bölümünde verilmiştir.

c) Plastik madde ve malzemelerin imalatında kullanılan katkıların listesi kısıtlamaları ve/veya özellikleri ile birlikte Ek 3’ de verilmiştir.

d) Ek 2 Bölüm A da;

-“Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temasta Bulunan Madde ve Malzemeler Tebliği” nde Ek 2 listesinde yer alan kriterlere uygun olarak, Ek 2 B bölümüne bileşenler eklenerek veya,

-Aynı Tebliğin 4 üncü maddesinin (b) bendi dikkate alınarak Ek 2 A veya B bölümlerinde yer almayan yeni bileşenler eklenerek değişiklik yapılabilir.

e) Sıvı, toz veya dispersiyon yapıda bulunan reçinesel veya polimerize ürünlerden meydana gelen vernikler, laklar, boyalar gibi yüzey kaplama maddeleri, epoksi reçineler, yapıştırıcı veya yapışmayı kolaylaştırıcılar ile baskı mürekkeplerinin üretiminde kullanılan monomerler ve diğer başlangıç bileşenleri Ek 2, A ve B bölümlerindeki listelere henüz eklenmemiştir.

f) Sıvı, toz veya dispersiyon yapıda bulunan reçinesel veya polimerize ürünlerden meydana gelen vernikler, laklar, boyalar gibi yüzey kaplama maddeleri, epoksi reçineler, yapıştırıcı veya yapışmayı kolaylaştırıcılar ile baskı mürekkeplerinin imalatında kullanılan katkılar, renklendiriciler ve çözücüler Ek 3, A ve B bölümlerindeki listelere henüz eklenmemiştir.

g) Gıda ile temas eden ve sadece bakteriyel fermentasyon ile elde edilen ürünlere ait liste Ek 4 de verilmiştir.

h) “Türk Gıda Kodeksi Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği” ile gıda katkı maddeleri olarak ve“Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği” nin “Gıda Aroma Maddeleri” başlıklı üç nolu bölümünde aroma maddeleri olarak kullanımına izin verilen katkı maddeleri;

-Son gıda maddesinde teknolojik bir fonksiyona sahip olan miktarlarda,

-Gıda katkı maddesi veya aroma maddesi olarak kullanımına izin verilen katkı maddeleri “Türk Gıda Kodeksi Renklendiriciler ve Tatlandırıcılar Dışındaki Gıda Katkı Maddeleri Tebliği” veya “Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği” nin “Gıda Aroma Maddeleri”başlıklı üç nolu bölümünde veya bu maddenin (c) bendinde belirtilen sınırlamaları aşan miktarlarda,

-Gıda katkı maddesi veya aroma maddesi olarak kullanımına izin verilmeyen katkılar bu maddenin (c) bendinde belirtilen sınırları aşan miktarlarda

gıda maddelerine geçmemelidir.

ı) Perakende satış dışındaki pazarlama aşamalarında gıda maddeleri ile temas etmesi tasarlanan ve bu maddenin (c) bendinde belirtilen katkıları içeren plastik madde ve malzemelerin beraberinde bu Tebliğin 6 ıncı maddesinde belirtilen bilgileri içeren yazılı bir beyan yer almalıdır.

i) Plastik madde ve malzemeler ile ilgili genel özellikler Ek 5 A bölümünde, bazı maddeler ile ilgili diğer özellikler ise Ek 2, Ek 3, Ek 4 ve Ek 5 B bölümünde verilmiştir.

j) “Kısıtlamalar ve/veya Özellikler” sütununda yer alan parantez içindeki sayıların açıklaması Ek 6 da verilmiştir.

k) Spesifik migrasyon limitleri Ek 2 ve Ek 3 deki listelerde mg/kg olarak ifade edilmiştir. Ancak aşağıdaki durumlarda bu limitler mg/dm² olarak verilmiştir:

-500 mL’den daha az veya 10 L’den fazla dolum hacmine sahip, kaplar veya doldurulabilir kaplar veya kap benzeri malzemeler,

– Temas ettiği gıda maddesinin miktarı ile o maddenin yüzey alanı arasında pratik olarak bir ilişki kurulamayan tabaka, film gibi doldurulamayan malzemeler.

Bu durumlarda, Ek 2 ve Ek 3 de mg/kg olarak verilen limitler klasik çevirme faktörü olan 6 ile bölünerek mg/dm² cinsinden ifade edilir.

(Ek:RG-5/3/2008-26807)Türk Gıda Kodeksi-Bebek ve Küçük Çocuk Ek Gıdaları , Türk Gıda Kodeksi-Bebek Mamaları Bebek Formülleri, Türk Gıda Kodeksi-Devam Mamaları ve Devam Formülleri Tebliğlerinde tanımlanan küçük çocuk veya bebek gıdalarıyla temas eden veya temas edecek madde ve malzemelerde spesifik migrasyon limitleri (SML) daima mg/kg olarak uygulanmalıdır.

l) Gıda ile temasta bulunan plastik madde ve malzemelerin migrasyon limitlerinin uygunluğunun “Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri ile Temasta Bulunan Plastik Madde ve Malzemelerin Bileşenlerinin Migrasyon Testi İçin Temel Kurallar Tebliği”, “Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri ile Temasta Bulunan Plastik Madde ve Malzemelerin Bileşenlerinin Migrasyon Testinde Kullanılan Gıda Benzerleri Listesi Tebliği” nde yer alan ve Ek 1 de verilen kurallara uygun olarak doğrulanması gerekir.

m) Toplam migrasyonda tespit edilen miktar bu maddenin (l) bendinde belirtilen spesifik migrasyon limitlerinin aşılmadığını gösteriyorsa, bu maddenin (l) bendinde belirtilen spesifik migrasyon limitleri ile uygunluğunun doğrulanması zorunlu değildir.

n) Madde veya malzemelerdeki kalıntı maddelerinin migrasyonunun tamamının gerçekleştiği varsayıldığında, spesifik migrasyon limitinin aşılmaması sağlanabiliyorsa, bu maddenin (l) bendinde belirtilen spesifik migrasyon limitleri ile uygunluğunun doğrulanması zorunlu değildir.

o)Bu maddenin (l) bendinde belirtilen spesifik migrasyon limitleri ile uygunluğunun doğrulanması; bitmiş madde ve materyallerdeki madde miktarının belirlenmesi veya o madde miktarı ile maddenin spesifik migrasyon değeri arasında bir ilişkinin kurulması ile sağlanır. Bu da ya yeterli deneysel çalışmalarla ya da bilimsel delillere dayalı genel olarak kabul görmüş olan difüzyon modelleri uygulanmasıyla sağlanabilir. Madde veya materyallerin spesifik migrasyon limitlerine uygun olmadığını göstermek için tahmin edilen migrasyon değerinin deneysel çalışmalarla doğrulanması zorunludur.

ö) (Ek:RG-5/3/2008-26807)

EK-3 BÖLÜM A’da yer alan 74640, 74880, 74560, 75100, 75105 referans numaralı fitalatlar için spesifik migrasyon limitlerinin doğrulanması sadece gıda benzerleri ile gerçekleştirilir. Ancak, spesifik migrasyon limitinin doğrulanması, gıdanın madde veya malzeme ile henüz temas etmediği ve fitalat için spesifik migrasyon ön testinde bulunan miktarın istatistiksel olarak önemli olmadığı veya tespit limitinden büyük ya da eşit olduğu durumlarda, doğrudan gıda ile yapılabilir.

p) (Ek:RG-5/3/2008-26807)

Çok katlı plastik madde veya malzemelerde her bir plastik katın bileşimi bu tebliğ hükümlerine uygun olmalıdır. Ancak, bundan farklı olarak, katmanın doğrudan gıda ile temas etmediği, gıdadan engelleme işlevli plastikle ayrıldığı ve son ürünün bu tebliğde verilen spesifik ve toplam migrasyon limitlerini sağladığı durumda,

1) Katmanın bu Tebliğde belirtilen kısıtlama ve özelliklerle uyumlu olması gerekli değildir.

2) Katman, bu Tebliğ ya da gıda ile temas eden plastik madde ve malzemelerle ilgili diğer mevzuatta yer almayan maddelerden üretilmiş olabilir.

Bu maddenin (2) numaralı alt bendinde yer alan maddelerin gıda veya gıda benzerine migrasyonu 0,01 mg/kg’ı geçmemelidir ve daima gıda veya gıda benzerindeki derişimi cinsinden ifade edilmelidir. Bu limit, yapısal ve toksikolojik olarak ilişkili bileşik gruplarına, özellikle de izomerlere veya aynı fonksiyonel gruba sahip bileşiklere uygulanmalı ve bunlar bu Tebliğin 2 nci maddesinde tanımlanan “kendiliğinden geçiş” i de içermelidir.

Bu maddenin (2) numaralı alt bendinde yer alan maddeler, karsinojenik, mutajenik veya üreme üzerinde toksik etkiye sahip maddeler olarak kabul edilen ya da olmasından şüphelenilen grup içinde yer almamalıdır.

Ambalajlama, etiketleme ve işaretleme

Madde 6 – Bu Tebliğ kapsamındaki ürünler, Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’ nin Ambalajlama ve Etiketleme-İşaretleme bölümünde yer alan genel kurallara uygun olarak ambalajlanmalı, etiketlenmeli ve işaretlenmelidir. Bu kurallara ek olarak; perakende satış dışındaki pazarlama aşamalarında gıda maddeleri ile temas etmesi tasarlanan plastik madde ve malzemelere; “Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri ile Temasta Bulunan Madde ve Malzemeler Tebliği” nin “Ambalajlama, etiketleme ve işaretleme” başlıklı altıncı maddesinin (f) bendine göre yazılı beyan içeren bilgi eşlik edecektir.

Numune alma ve analiz yöntemleri

Madde 7 – Bu Tebliğ kapsamındaki ürünlerden Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’nin Numune Alma ve Analiz Metodları bölümünde belirtilen kurallara uygun olarak numune alınmalı ve uluslararası kabul görmüş analiz metodları uygulanmalıdır.

Avrupa Birliği’ne uyum

Madde 8 – Bu Tebliğ, 2002/72/EC sayılı “Gıda Maddeleri İle Temasta Bulunan Madde ve Malzemeler” ile ilgili Komisyon Direktifi dikkate alınarak Avrupa Birliği’ne uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.

Tescil ve denetim

Madde 9 – Bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünleri üreten ve satan işyerleri; tescil ve izin, ithalat işlemleri, kontrol ve denetim sırasında bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadır. Bu hükümlere uymayan işyerleri hakkında 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun hükümlerine göre yasal işlem yapılır.

Denetim

Madde 10 –Bu Tebliğde yer alan hükümlerin uygulanması ile ilgili denetim 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’a göre Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından yerine getirilir.

Geçici Madde 1- Halen faaliyet gösteren ve bu Tebliğ kapsamındaki ürünleri üreten ve satan işyerleri bu Tebliğ’ in yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içinde bu Tebliğhükümlerine uymak zorundadır.

Yürürlük

Madde 11 –Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 12 – Bu Tebliğ hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür.